Van’da Değeri Yeterince Anlaşılmamış Maden; POMZA
Pomza, volkanik kökenli silikat esaslı camsı, gözenekli yapıya sahip volkanik agregadır. Bu doğal malzeme yapısındaki boşluklar sayesinde yüksek ısı ve ses izolasyonu özelliklerine sahiptir. Pomza bu özelliği sayesinde yapı malzemesi olarak kullanıldığı binalara yüksek oranlarda izolasyon sağlamaktadır. Pomza (ponza) perlite benzediği için bazı özellikleri açısından karıştırılmaktadır. Fakat pomzamukavemet açısından genleşmiş perlitten daha dayanıklıdır.
Ülkemizde ve ilimizde, pomza inşaatlarda özellikle bims (biriket) yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra pomzanın tarımsal uygulamalarıda son zamanlarda yaygınlaşmaktadır. Özellikle toprak ıslahında, az topraklı ya da topraksız ortamlarda bitki yetiştiriciliğinde, suya dayalı tarımsal üretim ve yeşil alanlarda, ekonomik ve sağlıklı çözümler sağlamaktadır. Bunun dışında kuraklık sorunu olan yerlerde ise yüksek su tutma kapasitesi nedeniyle sulama miktarının azalmasını sağlamaktadır. Pomzanın tarımsal uygulamalarından bir diğeri ise fidanlıklarda bitkilerin hızlı büyümesi ve bitkinin başka bir yere alışması için kullanımıdır. Fidanlıklar için genellikle 10-20 mm arasında yıkanmış pomza kullanmaktadır.
Ülkemiz, birçok endüstriyel hammadde ve yeraltı kaynakları yönünden önemli bir potansiyele sahiptir. Bununla birlikte resmi olarak elde edilebilen verilere göre, 18 milyar m3 civarında olan dünya pomza rezervlerinin yaklaşık %40’ına (7.4 milyar m3’den fazla) sahip olan ülkemiz açısından, pomza madeni potansiyelimizde çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu rezervlerin %55’lik kısmı ise Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan Van, Bitlis ve Ağrı illerindedir. Buna karşın ülkemizde işletilen pomza sahaları açısından İç Anadolu Bölgesi başı çekmektedir.
Dünyada pomza rezervleri bakımından önemli bir yeri olan Türkiye, yaklaşık 10 farklı renk ve doku kalitesine sahip pomza çeşitleri ile oldukça yüksek bir pazar şansına sahiptir. Dünyanın en önde gelen ham pomza üreticisi ülkeler İtalya, Yunanistan, Türkiye, Almanya, ABD, Meksika, Fransa ve İzlanda’dır. Bu ülkelere son yıllarda Çin, Kanada, Yeni Zelanda, Endonezya gibi ülkeler de dâhil olmuştur. Pomza, dünya da halen elliden fazla endüstriyel alanda farklı amaçlarda kullanım imkânı bulmaktadır.
Pomza, ihtiva ettiği metal oksit bileşikleri açısındanda oldukça zengin bir malzemedir. Bu metal oksit oranları şu şekilde verilebilir; %60-70 Si0₂, % 13-15A1₂0₃, %1-3 Fe₂0₃, %1-2CaO,% 1-2 MgO, %7-8 Na₂O +K₂O.
Kot taşlamadan diş macununa, topuk taşından tarihi binaların dış yüzeylerinin temizlenmesine kadar, geniş bir kullanım alanına sahip böylesine büyük bir zenginliğimizin olmasına karşın, Van OSB de yerleşik bir firma ile ortak yaptığımız Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından destekli Sanayi Tezleri (SAN-TEZ) kapsamındaki projemiz dışında pomzanın, sektörle işbirliği yapılarak, katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülememesi ve bu madenin Van’ın ekonomisine yüksek gelir sağlayacak malzeme haline getirilememesi oldukça üzüntü vericidir.