Sürdürülebilir Büyüme İçin Risk Unsuru Olan Ara Malı Üretimi
Bir malın üretimi sürecinde, girdi olarak kullanılan diğer mallara“ara malı”denir. Ara malları bir üretim sürecinin girdisidir ve son ürüne “katma değer” sağlamaktadır. Katma değer; her bir ara malın üretim sürecinde bir sonraki ürüne aktardığı değer olarak tanımlanabilir. Örneğin; meyve, meyve suyu yapımında kullanılarak,değerini tamamen meyve suyuna aktarmış olur.
Ara malı aynı zamanda nihai mal da olabilir. Meyve, meyve suyu yapımında ara malı olarak değerlendirilirken, perakende olarak satılan meyve nihai maldır. Aynı zamanda ara malı olmadan direk son ürüne geçiş de olabilir, örneğin tohum ham maddeyken ayçiçeği son ürün olarak değerlendirilir.
Sanayi ve sektörde üretimin artması ile birlikte, ithal edilen mal çeşitliliğinin de artması,dış ticaret açığını yükselterek, sürdürülebilir bir büyüme için risk oluşturmaktadır. Dış ticaret açığı temelde iç pazara üretim yapan sektörlerin ithal ara malı kullanımı ve tüketim malı ithalatından kaynaklanmaktadır. İhracat yapan, üretime yönelik, sektörlerin dış pazarda ulaşacağı satış oranı da dış ticaret açığının düzeyini belirlemektedir.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı 2015 yılı verilerine göre, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2015 ‘in aralık ayında yüzde 65,7 olarak gerçekleşmiştir. İthal edilen tüm malların çok önemli bir bölümünü ise ara malları oluşturmaktadır.
Bu kapsamda “Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve her yıl ocak ayında Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan malların ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması zorunludur.” hükmü ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından oluşturulan orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri listesi yayınlanmıştır. İlgili listeye “ http://www.kik.gov.tr/Duyuru/173/orta_ve_yuksek_teknolojili_sanayi_urunleri_listesi.html ” adresinden ulaşılabilir.
Bu karar yerli üretimi teşvik etme yönünde alınmış önemli bir adımdır.