Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Hepatit Birliği tarafından “Dünya Hepatit Günü” olarak belirlenen 28 Temmuz günü dolayısıyla Erzincan Halk Sağlığı Müdürü Dr. Mesut Turan yazılı bir mesaj yayımlayarak, “Dünya Hepatit Günü” hakkında bilgiler verdi.
Dr. Turan "Hepatit, en basit anlamıyla karaciğerin iltihabıdır ve ortaya çıkma nedenlerinin başında viral enfeksiyonlar gelmektedir. İnsanda hastalık etkeni olan en az 5 ayrı hepatit virüsü bulunmaktadır. Bunlar keşfedilme sıralarına göre alfabenin harfleri ile isimlendirilmişlerdir; Hepatit A, hepatit B, hepatit C, hepatit D ve hepatit E virüsleri. Hepatit B, C ve D kronik karaciğer hastalıklarına yol açmaktadır. 2015 yılı verisine göre dünyada yaklaşık 325 milyon kişinin kronik hepatit hastalığına yakalanmış olduğu saptanmıştır. Yılda 1,34 milyon insanın ise bu virüs tiplerine bağlı hastalıklardan öldüğü tahmin edilmektedir. Baruch S. Blumberg 1965 ve sonraki yıllarda hepatit B virüsünün keşfi ve koruyucu aşı geliştirilmesinde (bunun için 1976 yılında Nobel Tıp Ödülünü almıştır) en çok katkısı olan bilim insanıdır. Bu sebeple doğum günü olan 28 Temmuz Dünya Hepatit Günü seçilmiştir. Hepatit B yaygınlığı, siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sonuçları ve yılda 1 milyona yakın insanın ölümüne sebep olması nedeni ile en önemli hepatit virüsüdür.
Hepatit A bu etken ile kirlenmiş (kontamine) su ve besinlerle salgınlara yol açabilen, kötü hijyenik koşullardan dolayı kolaylıkla bulaşabilen bir hastalıktır. Çocukluk çağlarında hafif belirtilerle geçirilen Hepatit A enfeksiyonu, ileri yaşlarda daha ağır seyretmekte ve şiddetli karaciğer hastalığı ile ölümlere yol açabilmektedir. Ülkemizde hijyen kurallarına ve temizlik koşullarına uyum, temiz su kaynaklarına ulaşımın artışı, sosyoekonomik koşullarla ilgili diğer göstergelerin iyileşmesi ve 2012 yılı sonu itibariyle başlayan hepatit A aşı uygulamaları sonucunda 2012 yılında 3.624 olan vaka sayısı 2016 yılında 411’e ve 2012 yılında yüz binde 4,8 olan hastalık görülme sıklığı da 2016 yılında yüz binde 0,5’e düşmüştür. Halen Ülkemizde çocuklara 18. ve 24. aylarda, risk grubundaki kişilere de en az 6 ay ara ile 2 doz halinde sağlık kuruluşlarımızda ücretsiz hepatit A aşısı uygulanmaktadır.
Hepatit B ve Hepatit C virüsleri uzun vadede kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanserine yol açabildiği için ayrıca bir öneme sahiptir. Dünyada 257 milyon kişinin HBV ile 71 milyon kişinin ise HCV ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir.
Hepatit B ve Hepatit C hastalıklarının bulaşma yolları şunlardır:
Kan ve diğer vücut sıvılarıyla bulaşma
Deri bütünlüğünün bozulduğu durumlarda (kesik-açık yara vb) mikrobun bulaşması
Cinsel ilişki
Hepatit taşıyıcı gebeden bebeğine bulaşma
Hepatit B Risk Grupları:
Hepatit B’li anneden doğan bebekler,
Hepatit B taşıyıcısı ile aile içi temas edenlerden aşısız olanlar,
Çok sayıda cinsel eşi olanlar ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlar,
Kan ve kan ürünleri kullananlar,
Hemodiyaliz uygulanan kişiler,
Damar içi ilaç bağımlıları,
Hasta ve hasta çıkartıları ile teması bulunan tüm sağlık personeli
Toplu halde bulunulan yerlerde (okullar, kreşler, kışlalar, yurtlar, huzurevleri, v.b.) yaşayanlar,
Steril olmayan aletlerle yapılan sünnet ve kulak delme gibi işlemler de Hepatit B’nin bulaşması için önemli bir risk oluşturmaktadır
Berberler, kuaförler, manikür-pedikürcüler, itfaiye personeli, askerler, polis memurları, kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler de risk grubunda yer almaktadır.
Hepatit B ve Hepatit C tipi sarılık mikroplarından korunmak için dikkat edilmesi gereken kurallar şunlardır:
Tıraş bıçağı, diş fırçası, küpe, tırnak makası gibi kişisel malzemeleri diğer insanlarla paylaşmaktan kaçınılmalı,
Dövme veya piercing yaptırırken temiz iğneler kullanıldığından emin olunmalı,
Berbere gidildiğinde kullanılmamış traş bıçağı ve steril edilmiş ustura kullanıldığından emin olunmalıdır,
Cinsel ilişki sırasında, özellikle çok eşli durumlarda, mutlaka prezervatif kullanılmalıdır,
Uyuşturucu kesinlikle kullanılmamalı,
Sağlık görevlileri enjeksiyon uygulamasını güvenli yöntemlerle gerçekleştirmeli, tek kullanımlık enjektör kullanılmalı,
Gebeler mutlaka B tipi sarılık mikrobu olup olmadığına ilişkin test yaptırmalı,
Ailede (özellikle anne baba kardeş eş gibi yakın akrabalarda) sarılık hastası, siroz veya karaciğer kanseri hastası varsa mutlaka test yaptırmalı,
Hepatit B hastalığından korunmanın en etkili yolu aşılanmadır. Hepatit B aşısı güvenli ve etkili bir aşı olup 1998 yılında rutin çocukluk çağı aşı takvimine eklenmiştir. Rutin çocukluk çağı hepatit B aşılamalarını, 2005-2008 yılları arasında okullarda yapılan destek aşılamaları ve risk grubu aşılamaları izlenmiştir. Özellikle son yıllarda aşılama hızlarının artmasıyla 1990 yılında 5 yaş altı 370 olan vaka sayısı, 2016 yılı itibariyle 11’e düşmüştür. 5 yaş altı çocuklardaki akut hepatit B hastalığı görülme sıklığı 1990 yılında yüz binde 6,2 iken, 2016 yılında yüz binde 0,2 olarak gerçekleşmiştir.
Hepatit B aşısı Ülkemizde bebeklere, ilk dozu doğumda, 2. ve 3. dozları ise 1 ve 6 aylıkken, risk grubundaki kişilere ise 0, 1 ve 6 ay takvimi ile 3 doz olarak ve ücretsiz uygulanmaktadır.
Hepatit C virüsüne karşı aşı henüz bulunmamaktadır ancak kullanılmaya başlayan yeni ilaçlarla tedavide başarılı sonuçlar alınmaya başlanmıştır. Aşı dışında hastalıktan korunmanın en etkili yolu bulaş yoluna ilişkin koruma önlemlerinin alınmasıdır.
Hepatit D virüsü, hepatit B virus (HBV) enfeksiyonu olan kişilerde hastalığa yol açar. HBV’nin yokluğunda enfeksiyon yapamaz. Fakat hafif seyreden HBV enfeksiyonunu daha ağır ve hızlı seyreden bir hastalığa dönüştürebilir. HDV kan ve kan ürünleri temasıyla, kas içi veya damar içi enjeksiyonlarla, deri ve mukoza yoluyla ve cinsel yolla bulaşabilir.
Hepatit E virüsü (HEV) fekal-oral (dışkı ile temas) yol ile bulaşır, vahşi ve evcil hayvanlarda bulunur ve akut enfeksiyona yol açar. Erişkinlerde çocuklardan daha sık görülür. Gebelikte
geçirildiğinde hepatit E hastalığı daha ciddi seyreder. Özellikle gebelerde son 3 aylık dönemde düşük, erken doğum, ciddi karaciğer yetmezliği ile ölüm riskinin artmasına sebep olabilir. Hepatit E virüsünün spesifik bir tedavisi ve aşısı yoktur. Bilgilenin ve Korunun!! " dedi.
