ANKARA (AA) - "25 Nisan Dünya Sıtma Günü" dolayısıyla AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, sıtma, insanlara parazit taşıyan anofel cinsi dişi sivrisineklerin sokmasıyla bulaşıyor. Genellikle 1 ay içinde belirti veren hastalık, ayrıca kan yoluyla, enjektör veya iğnelerin ortak kullanımıyla ya da doğumda anneden bebeğe geçebiliyor.
Dünyanın birçok ülkesinde "malarya" olarak da bilinen sıtmanın ilk semptomları pek çok sistemik viral hastalık bulgularına benzerken, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, karın rahatsızlığı ve kas ve eklem ağrısı ile başlıyor.
DSÖ'nün geçen yıl Aralık ayında yayınlanan "2019 Dünya Sıtma Raporu"na göre, 2018'de dünyada 228 milyon sıtma vakası meydana geldi ve aynı yıl rahatsızlıktan 405 bin kişi hayatını kaybetti.
Rapora göre, 2018'deki sıtma ölümlerinin yüzde 94'ü Afrika'da meydana geldi. Yalnızca Nijerya, dünya genelindeki sıtma ölümlerinin yüzde 24'ünü oluşturuyor.
Öte yandan, sıtmadan en fazla etkilenen grup olan 5 yaş altındaki çocuklar, 2018'de dünyadaki tüm sıtma ölümlerinin yüzde 67'sini (272 bin) oluşturuyor.
Sıtma en çok Sahraaltı Afrika'da görülüyorDünya çapında 2010'da 251 milyon sıtma vakası görülürken, bu rakam 2018'de 228 milyona geriledi.
2018'deki sıtma vakalarının yüzde 93'ü Afrika'da meydana gelirken, bunu yüzde 3,4 ile Güneydoğu Asya ve yüzde 2,1 ile Doğu Akdeniz ülkeleri izledi.
Sahraaltı Afrika'daki 19 ülke ve Hindistan sıtma vakalarının en fazla görüldüğü bölgeler. Sahraaltı Afrika'dak Nijerya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Uganda, Fildişi Sahili, Mozambik ve Nijer ise vakaların yarısından fazlasının görüldüğü ülkeler.
Teşhis ve tedaviHafif bir sıtma vakasının ciddi hastalık ve ölüme dönüşmesini önlemenin en etkili yolu, hızlı tanı ve sıtma (antimalaryal) ilaçlarının tedavide kullanılması.
Öte yandan, sıtma hastalarının kamu veya özel sağlık kuruluşlarında tavsiye edilen tedaviyi alması önem arz ediyor.
Gana, Liberya ve Uganda'da önerilmeyen tedavi yöntemlerinin ve düşük kaliteli ürünlerin kullanılma riskinin olduğu belirtiliyor.
Sıtmanın önlenmesiİlaçlı cibinlikler, özellikle son yıllarda Afrika'da sıtmayı önlemede en ucuz ve etkili kişisel korunma yöntemlerden biri olarak öne çıkıyor.
Rapora göre, Sahraaltı Afrika'da sıtma riski altındaki insanların yarısı ilaçlı cibinlik altında uyurken, 2018'de nüfusun yüzde 50'si bu müdahaleyle hastalıktan korundu.
Ayrıca, ilaçlı cibinlik erişimine sahip nüfusun oranı 2010'da yüzde 33'ken, 2018'de yüzde 57'ye yükseldi.
Dünya çapında sıtma vakaları azalıyorDünya çapında her gün daha fazla ülke sıfır vaka bildiriyor. Rapora göre, küresel sıtma sıklığı 2010 ve 2018 arasında, risk altındaki bin kişi başına 71 ila 57 vaka arasında azaldı.
2010'da 10 binden az sıtma vakası bildiren ülke sayısı 40 ülke iken, 2018'de 49'a yükseldi. Ayrıca, 100'den az vaka görülen ülke sayısı 2010'da 17 iken, 2018'de 27'ye yükseldi.
DSÖ, sıtma vakalarını sıfıra indiren Paraguay ve Özbekistan'a 2018'de, Cezayir ve Arjantin'e de 2019'da "eleme sertifikası" verdi. Çin, El Salvador, İran, Malezya ve Timor-Leste ise 2018'de sıfır vaka bildirdi.
Türkiye'de yalnızca yurt dışı kaynaklı vakalar görülüyorGeçmiş dönemlerde de vakaların görüldüğü Türkiye'de, Sağlık Bakanlığının çalışmalarıyla yerli sıtma bulaşı sona erdirildi. Ancak, hala az sayıda yurt dışı kaynaklı vakalar tespit edilebiliyor.
Bakanlık, "Sıtma Eliminasyon Programı" faaliyetlerini sürdürürken, sıtma tedavi ilaçları İl Sağlık Müdürlüklerinden temin edilebiliyor.