Teneke çalıp deve oynattılar

Erzurum’un Pasinler İlçesine bağlı Üğümü Köyü gençleri eski Türk adetlerinden biri olan “Deve Oyunu” ile yeni yıla merhaba dediler.

Pasinler’in Üğümü Köyünde gençler tarafından eski Türk adetlerinden biri olan Deve Oyunu ile düzenledikleri eğlence programında yaptıkları deve ile kapı kapı dolaşarak harçlık topladılar. Eski Türk adetlerinden biri olan Deve Oyunu için yaptıkları Deve’nin altına giren gençler müzik eşliğinde dans edip, doyasıya eğlendiler.

Türkü ve şarkılar söyleyip, oyunlar oynayan köy gençleri dolaştıkları evlerden elleri boş dönmediler. Köyün ileri gelenlerini devenin üstüne bindiren gençler, gezdirdikleri kişilerden de harçlıklarını aldılar. Gençler, evlerden topladıkları 50 kg yağ ile 30 kg Erzurum Göğermiş Peynir’i ise ilçe merkezinde satıp, elde ettikleri kazancı ise aralarında bölüşeceklerini ifade ettiler.

Deve Oyunu

Deve oyunu doğadaki değişime bağlı olarak belirli günlerde oynanan, hayvan benzetmelerine dayalı, müzikli ve danslı dramatik köy seyirlik oyunudur. Deve oyunu, hayatın yeniden canlanmasını yansıtan ölüp dirilme motifini barındırmaktadır. Bu yönleriyle baharı karşılama, kış yarısı, yeni yıl gibi törenlerde ritüel kökenli dramatik oyunlardan biri olarak; bunun yanında uzun geçen kış gecelerinde, düğün evlerinde, köy odalarında ve köy meydanlarında eğlenmek amacıyla sergilenmektedir.

Deve oyununun Anadolu ve Orta Asya mitolojisi ile Altay yaratılış mitinde yer alan deve unsurundan köken bulduğuna ilişkin tespitler vardır.

Oyuna başlamadan önce oyunu bilenler öncülüğünde özellikle köyün gençleri tarafından hazırlık çalışmaları ve rol dağılımı yapılır. Oyun köy meydanında oynanacaksa deve gerçeğe yakın boyutlarda; köy odaları ve düğün evlerinde oynanacaksa daha küçük boyutlarda hazırlanır.

Deve yapımında 2,5 metre uzunluğunda bir merdiven kullanılır. Merdivenin üstüne hörgüç yapılır. Üstlerine oyuncuların ayaklarına kadar uzanan aba veya kilim örtülür. Deveye bir baş yapılır, ağzına sicimli gem vurulur, yular takılır. Hazırlanan devenin içine iki kişi girer ve deveyi canlandırırlar. Yuların ucu arkadakinin eline verilir. İpi çekince ağız açılır, bırakınca kapanır. Devenin başı kumaşlarla örtülür; gövdesi deve boncuğu, çan, mavi boncuk, ayna ve el işlemeleri gibi objelerle süslenir.

Deve oyununda deve sahibine Tüccar ya da Deveci adı verilir. Çeşitlemelerine göre oyunda; Muhtar, Gelin, Kadı, Kız, Kadın, Doktor, Sıhhiye, Deve Yavrusu ya da Çocuk tiplemeleri yer almaktadır. Davul zurna eşliğinde oynanan deve oyununda komik unsurlar; kaba hareketler, garip giyim kuşam ve davranışlar, söz oyunları, tekerlemeler, mâni ve türkü gibi manzum parçalarla oluşturulur.