Bitlis’in Ahlat ilçesinde taş işçileri, Nemrut Dağı eteklerinde çıkardıkları volkanik kaya kütlelerini parçalayarak ekmeklerini kazanmanın mücadelesini veriyor.
Bölgede bina, cami, minare, mezar ve çeşme yapımında tercih edilen volkanik Ahlat taşı Nemrut Dağı eteklerinden çıkarılıyor. Nemrut Dağı eteklerindeki volkanik kaya kütlelerini balyoz, manivela ve büyük mıhlarla parçalayarak yapı malzemesi oluşturan işçiler, zorlu ekmek mücadelesine sabahın erken saatlerinde başlıyor. Havaların ısınmaya başlamasıyla birlikte yerel yöntemlerle taş çıkaran işçiler, sezonun startını verdi. Önce demir ve kalın çivilerle kaya kütlesinde uygun damarlar tespit eden ustalar, daha sonra buralara kalın mıhlar çakıyorlar. Uzun demirleri çiviyle iz açılan alana yerleştiren ustalar, daha sonra demirlerin üzerinde zıplayarak kaya kütlesinin yerinden oynamasını sağlıyor. Yerinden koparılan kaya kütlesi parçalara ayrılarak yapı için ham hale getiriliyor. Kaya kütleleri küçük çiviler yardımıyla 70 ile 80 kilogram ağırlığındaki parçalar haline getirilip kamyonlara yüklenerek taş kesim ve işleme ocaklarına götürülüyor. Taş kesim ocaklarında istenilen ebat ve ölçülerde kesilen taşlar, yapılarda kullanıma hazır hale getiriliyor.
“Ekmeğimizi gerçek anlamda taştan çıkarıyoruz”
İlçede uzun yıllardır taş çıkararak geçimlerini sağladığını belirten taş işçilerinden Cemal İlhan, “46 yaşındayım. Taş mesleği iş olmadığı için yapıyoruz. Rızkımızı buradan çıkartıyoruz. Zor bir meslektir. Sabah saat 05.00’ten akşam saatlerine kadar güneş altında çalışıyoruz. Yapacak başka işimiz yok. Bundan ağır ve zor iş yoktur. Bedenimiz ölüyor. Sabah geldiğimizde ilk önce çalışacağımız alanı temizliyoruz. Sonra kütle halinde kaya varsa onun hazırlığı için alttan çiviyle kesiyoruz ve kestiğimiz taş kütlenin altına demirleri yerleştiriyoruz. Daha sonra bu uzun demirlerin üzerinde arkadaşlarla birlikte güç uygulayarak kayanın yerinden çıkmasını sağlıyoruz. Daha sonra balyozla bu büyük kütleleri bölerek paket haline getiriyoruz. Burada çıkardığımız taşları alan taş atölyecileri ise kullanım yerine göre kesiyorlar. Burada tamamen bilek gücümüzle çalışıyoruz. Burada teknoloji değil güç konuşuyor. 25 yıldır bu işi yapıyorum. Buranın yaz dönemi kısa olduğu için kış mevsiminde çalışmıyoruz. Yani kar yerden kalktığı zaman çalışmaya başlıyoruz” dedi.
Ahlat taşı
Ahlat taşının kırmızı, siyah, kül, gri, açık sarı ve beyaz renk seçenekleri de bulunuyor. Ahlat taşı, bölgede özellikle bina, cami, minare, mezar ve çeşme yapımında kullanılıyor. Ayrıca ilçede bol bulunan 11 ve 12’nci yüzyıldan kalma tarihi eserlerin restorasyonunda da yine Ahlat taşı kullanılıyor.