Bitlis’in Mutki ilçesine bağlı Kavakbaşı beldesinde özellikle kadınlar tarafından çamurdan üretilen çanak çömlek geleneği asırlardır devam ediyor.
İlk başlarda kadınlar tarafından kendi evlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için çamurdan yapılan mutfak araç gereçleri, rağbet görmesi üzerine zamanla ticarete dönüştü. Çok zor şartlarda toprağı çıkarıp çamur haline getiren belde kadınlarının yaptıkları çanak, çömlek, tandır, vazo, sürahi ve süs eşyaları gibi el emeği göz nuru malzemeler, başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu illeri olmak üzere Türkiye’nin birçok yerine gönderiliyor.
Sabahın erken saatlerinde köye yaklaşık bir kilometre uzaklıkta bulunan alana giderek toprak getiren köylüler, sarı kum dedikleri özel bir kumlar yoğurdukları çamurdan birçok ürün elde diyorlar. Güveç kabı, küp, tandır, vazo, sürahi gibi birçok ürünü üreten kadınlar, bu şekilde aile ekonomilerine de katkı sunuyor.
“Çocukluğumdan beri bu işi yapıyorum”
Kavakbaşı beldesinde yaşayan 3 çocuk annesi 49 yaşındaki Suphiye Özabay, yıllardır bu işi yaptığını ve neredeyse bütün ürünleri üretebildiğini söyledi. Özabay, “Çocukluğumdan beri bu işi yapıyorum. Bu işi önceden kendi ev ihtiyaçlarımız için yapıyorduk. Şimdide satmak için yapıyoruz. Güveç için kap, ayran için yayık, değişik ihtiyaçlar için küpler yapıyoruz. Sürahi ve çeşitli vazolar yapıyoruz. Yaptıklarımızı sipariş verenler gelip alıyor. Elimizde kalmıyor. Bölgemizde bulunan kırmızı toprağı gidip getiriyoruz. Daha sonra özel bir kumla karıştırıyoruz. Daha sonra suyla yoğrulan hamur kıvama geliyor. Ardından sabahın erken saatinde başlayıp öğlene kadar çamura çeşitli şekiller vererek ürünlere çeviriyoruz. Yaptığımız ürünleri dışarıda bekletiyoruz. Kuruması gerçekleştikten sonra odun parçaları ile yaktığımız tandırlarımızda yüksek ısı ile yakıyoruz. Bundaki amaç, ürünlerimizin yüksek ısı gördüğünde kırılmasının önüne geçmektir. Son aşama olarak kırmızı çamurdan yaptığımız bir tür boya ile boyayıp satışa hazır hale getiriyoruz” dedi.
“Birçok evde çamurdan ürünler üretiliyor”
Yapılan ürünleri çeşitli renklerle boyayan ve ev dekorasyonu yapan Zeynep Tarhan ise köyde neredeyse her evde üretim yapıldığını ifade ederek, “Bölgede yüzyıllardan beri bir gelenek haline gelen bir meslektir. Birçok evde çamurdan ürünler üretiliyor. Bunları başta Doğu ve Güneydoğu illeri olmak üzere batı illerine de gönderiyoruz. Bunu tercih etmelerindeki ana sebep, sağlıklı ve hiçbir kimyasalın olmaması. Bu kaplarda pişen yemekler çok daha lezzetli oluyor. Bende çeşitli boyalar kullanarak, ev dekorasyonunda kullanılan süs eşyalarına dönüştürüyorum. Ürünler piyasada 20 liradan 500 liraya kadar alıcı buluyor” diye konuştu.