Türkiye nüfusunun yüzde 27,2'si çocuk

ANKARA (AA) - Türkiye İstatistik Kurumu, 2020 yılına ilişkin çocuk istatistiklerini açıkladı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre, Türkiye'nin toplam nüfusu geçen yıl sonu itibarıyla 83 milyon 614 bin 362 kişi iken, çocuk nüfusu 22 milyon 750 bin 657 olarak kayıtlara geçti.

Birleşmiş Milletler tanımına göre 0-17 yaş grubunu içeren çocuk nüfus, ülkede 1970 yılında toplam nüfusun yüzde 48,5'ini oluştururken, bu oran 1990'da yüzde 41,8'e, geçen yıl ise yüzde 27,2'ye geriledi.

Nüfus projeksiyonlarında, çocuk nüfus oranının 2025 yılında yüzde 26,6'ya, 2030'da yüzde 25,6'ya, 2040'ta yüzde 23,3'e, 2060'ta yüzde 20,4'e ve 2080'de yüzde 19'a gerileyeceği öngörüldü.

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin çocuk nüfus oranları incelendiğinde, 2020 yılında çocuk nüfus oranının AB ortalaması yüzde 18,2 oldu.

AB üye ülkeleri içerisinde en fazla çocuk nüfus oranına sahip olan ülkeler sırasıyla, yüzde 24,2 ile İrlanda, yüzde 21,6 ile Fransa ve yüzde 21,1 ile İsveç olarak kaydedildi.

Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu ülkeler ise sırasıyla yüzde 15,8 ile İtalya, yüzde 15,9 ile Malta ve yüzde 16,4 ile Almanya oldu.

Türkiye'nin çocuk nüfus oranının yüzde 27,2 ile AB üye ülkelerinden daha yüksek olduğu görüldü.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, geçen yıl en yüksek çocuk nüfus oranına sahip il yüzde 45,3 ile Şanlıurfa olurken, bu şehri yüzde 42,8 ile Şırnak, yüzde 40,9 ile Ağrı izledi. Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 17,3 ile Tunceli, yüzde 18,1 ile Edirne ve yüzde 18,7 ile Kırklareli olarak tespit edildi.

Çocuk nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2015 yılında çocuk nüfusun yüzde 27,9'unun 0-4 yaş grubunda, yüzde 27,7'sinin 5-9 yaş grubunda, yüzde 27'sinin 10-14 yaş grubunda ve yüzde 17,4'ünün 15-17 yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2020 yılında yüzde 26,9'unun 0-4 yaş grubunda, yüzde 28,7'sinin 5-9 yaş grubunda, yüzde 28,2'sinin 10-14 yaş grubunda ve yüzde 16,2'sinin 15-17 yaş grubunda yer aldığı kayıtlara geçti.

Yeni doğan bebeklere konulan en popüler erkek isimleri geçen yıl Yusuf, Eymen ve Mustafa, en popüler kız isimleri Zeynep, Asel ve Elif oldu. Ayrıca, 0-17 yaş grubundaki çocuklarda en çok kullanılan erkek isimleri Yusuf, Mustafa ve Demir, kız çocuk isimleri ise Zeynep, Elif ve Tülin olarak belirlendi.

Bir ülkede 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki her 100 kişinin bakmakla yükümlü olduğu 0-14 ile 65 ve üzeri yaş grubundaki kişi sayısı olarak tanımlanan "yaş bağımlılık oranı", ADNKS sonuçlarına göre geçen yıl yüzde 47,7 oldu.

Yaş grubu 15-64 olan her 100 kişinin, bakmakla yükümlü olduğu 0-14 yaş grubundaki çocuk sayısını ifade eden "çocuk bağımlılık oranı" ise yüzde 33,7 olarak gerçekleşti.

Nüfus projeksiyonlarında çocuk bağımlılık oranının 2030'da yüzde 32,3'e, 2040'ta 29,9'a, 2060'ta yüzde 28'e ve 2080'de yüzde 26,7'ye gerileyeceği öngörüldü.

Doğum istatistiklerine göre, 2019 yılında canlı doğan bebek sayısı, 1 milyon 183 bin 652 oldu. Doğan bebeklerin 606 bin 861'i erkek, 576 bin 791'i ise kız oldu. Canlı doğan bebeklerin yüzde 96,9'unu tekil, yüzde 3'ünü ikiz, yüzde 0,1'ini ise üçüz ve daha fazla çoğul doğumlar oluşturdu.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre, hastanede gerçekleşen doğumların oranı, 2010'da yüzde 91,6 iken 2019'da yüzde 97 oldu. Sezaryen doğumların canlı doğumlar içindeki oranı 2014'te yüzde 51,1 iken 2019'da yüzde 54,4'e yükseldi.

Hayat Tabloları 2017-2019 sonuçlarına göre, doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için 78,6 yıl, erkekler için 75,9 yıl ve kadınlar için 81,3 yıl oldu.

Türkiye'de 7 yaşına ulaşan bir çocuğun kalan yaşam süresinin ortalama 72,5 yıl, erkek çocuklar için 69,9 yıl ve kız çocuklar için 75,2 yıl olduğu görüldü. Çalışma çağının başlangıcı olan 15 yaşındaki çocuklar için ise bu süre 64,6 yıl oldu. Erkekler çocuklar için bu süre 62 yıl iken kız çocuklar için 67,3 yıl olarak kayıtlara geçti. Bu yaş için kız ve erkek çocuklar arasındaki beklenen yaşam süresi farkı ise 5,3 yıl olarak belirlendi.

Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre, 5 yaş net okullaşma oranı, 2015-2016 öğretim yılında yüzde 67,2 iken 2019-2020 öğretim yılında yüzde 75,1 olarak gerçekleşti.

Ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı 2019-2020 öğretim yılında yüzde 95,9 oldu. Net okullaşma oranı cinsiyet bazında karşılaştırıldığında, erkek çocuklar için ortaokul seviyesinde yüzde 95,7, kız çocukları için yüzde 96,1 olduğu görüldü.

Eğitim kademelerine ve cinsiyete göre okul tamamlama oranlarına bakıldığında yıllara göre bir artış gözlendi.

İlkokul tamamlama oranı 2014-2015 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 97,7 iken bu oran 2019-2020 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 98,6 oldu.

Ortaöğretim tamamlama oranı ise yüzde 58,8'den yüzde 70,3'e yükseldi. Ortaöğretim okul tamamlama oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2019-2020 eğitim ve öğretim döneminde erkek çocuklar için yüzde 67,8, kız çocuklar için yüzde 72,9 olduğu görüldü.

Evlenme istatistiklerine göre 16-17 yaş grubundaki kız çocuklarının resmi evlenmelerinin, toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002'de yüzde 7,3 iken, geçen yıl yüzde 2,7'ye düştü.

Öte yandan, aynı yaş grubunda olan erkek çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002'de yüzde 0,5 iken, 2020'de yüzde 0,1 oldu.

Hanehalkı İşgücü Araştırması 2020 sonuçlarına göre, 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 16,2 olarak kaydedildi.

İş gücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde bu oranın erkek çocuklar için yüzde 23,4 kız çocuklar için yüzde 8,6 olduğu görüldü.

Türkiye Sağlık Araştırması 2019 yılı sonuçlarına göre, ailelerin beyanları doğrultusunda 2-14 yaş grubundaki çocukların yüzde 2,2 ile en fazla görmede zorluk çektikleri görüldü. Aynı yaş grubundaki çocukların yüzde 2'sinin duymada, yüzde 1,5'inin öğrenmede, yüzde 1,4'ünün yürümede, yüzde 1,1'inin ise konuşmada zorluk çektikleri ifade edildi.

Çocuklarda son 6 ay içinde görülen hastalık türleri incelendiğinde 0-6 yaş grubunda yüzde 35,9 ile en çok üst solunum yolu enfeksiyonu görüldü. Bunu yüzde 28,7 ile ishal, yüzde 9,5 ile alt solunum yolu enfeksiyonu, yüzde 6,9 ile kansızlık izledi.

Yaş grubu 7-14 olan çocuklarda da yüzde 29,4 ile üst solunum yolu enfeksiyonu ilk sırada yer aldı. Bunu yüzde 18,3 ile ishal, yüzde 14,2 ile ağız ve diş sağlığı sorunları, yüzde 10,9 ile göz ile ilgili sorunlar izledi.

ADNKS sonuçlarına göre 2020 yılında 22 milyon 750 bin 657 çocuk nüfusun içerisinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 269 bin 202, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 80 bin 798, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 4 bin 518 olduğu görüldü.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre, geçen yıl Türkiye genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısı 13 bin 524 olarak kayıtlara geçti.

Mevcut koruyucu aile sayısı 6 bin 481, koruyucu aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 7 bin 864 olarak gerçekleşti. Evlat edindirilen çocuk sayısı 493 oldu.

Boşanma istatistiklerine göre, geçen yıl boşanan çiftlerin sayısı 135 bin 22 olurken, kesinleşen boşanma davaları sonucunda 124 bin 742 çocuk velayete verildi. Çocukların velayetinin yüzde 75,8'inin anneye, yüzde 24,2'sinin ise babaya verildiği görüldü.

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2009'da bebek ölüm hızı binde 13,9 iken 2019 yılında binde 9,1'e geriledi. Bebek ölüm hızı cinsiyete göre incelendiğinde, 2009-2019 yılları arasında bebek ölüm hızının erkek bebekler için binde 14,6'dan binde 9,8'e, kız bebekler için binde 13,1'den binde 8,4'e düştüğü görüldü.

Doğumdan sonraki 5 yıl içinde ölme olasılığını ifade eden 5 yaş altı ölüm hızı, 2009 yılında binde 17,7 iken 2019 yılında binde 11,2'ye geriledi.

5 yaş altı ölüm hızı cinsiyete göre incelendiğinde, 2009-2019 yılları arasında beş yaş altı ölüm hızının erkek çocuklar için binde 18,5'ten binde 12'ye, kız çocuklar için binde 16,8'den binde 10,3'e düştüğü gözlendi.

2019'da 1-17 yaş grubunda en fazla çocuk ölümleri, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. Söz konusu nedenle hayatını kaybeden, 1-17 yaş grubundaki çocuk ölüm sayısı 2019 yılında 1326 oldu.

Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 877 çocuk, iyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle 684 çocuk, konjenital bozukluk ve kromozomla ilgili anomaliler nedeniyle 509 çocuk hayatını kaybetti.

Muhabir: Merve Özlem Çakır, Zeynep Çetinkaya