Suriye Anayasa Komitesi 3'üncü tur toplantılarında 'umut ışığı'

CENEVRE (AA) - İsviçre'deki Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde cumartesi sona eren Suriye Anayasa Komitesi 3'üncü tur toplantılarında muhaliflerin eş başkanlığını yürüten Hadi el Bahra, Suriye'nin geleceğini şekillendirecek yeni anayasanın yazımı için "küçük bir adım" atıldığını belirterek "Son tura göre, toplantıların genel anlamda olumlu geçtiğini söyleyebilirim." dedi.

24 Ağustos'ta bir araya gelen, Beşşar Esed rejimi, sivil toplum kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinden 15'er kişi olmak üzere 45 kişiden oluşan anayasanın yazımından sorumlu "küçük grup" üyeleri ilk gün beklenmedik bir gelişme yaşadı.

Şam'dan gelen heyette 4 kişide yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tespit edilmesi nedeniyle toplantılar askıya alındı. Bu gelişme üzerine delegeler, otel odalarında karantinaya alındı.

İsviçre makamlarının, tüm delegelere yapılan test sonuçlarının toplantıların devam etmesine engel teşkil etmeyeceği yönündeki raporu üzerine, 27 Ağustos'ta 3. tur yeniden başladı.

25-29 Kasım'da gerçekleşen 2. tur görüşmeleri, rejimi temsil eden heyetin "uzlaşmaz tavrı" nedeniyle 45 kişilik yazım kurulu bir araya gelemeden sona ermişti.

Rejim heyeti bu kez masaya oturdu. Rejim delegeleri ise daha önceki turların aksine "slogan atmadı", daha sakin bir görüntü sergiledi.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen 3. tur sonunda tarafların tutumuna övgüde bulunarak "Üslubun saygılı olduğuna inanıyorum. İnsanlar birbirini dinliyordu. Bu üç delegasyon için de geçerli." dedi.

"Güçlü" görüş ayrılıklarının devam ettiğinin altını çizen Pedersen, buna rağmen taraflar arasında ortak yönlerin de olduğunu aktardı.

Pedersen, AA muhabirinin sorusu üzerine, Komite'nin yeni Suriye anayasasını yazma aşamasından çok uzak olduğuna işaret etti.

Taraflar arasında hala güven inşa etmeye çalıştığının altını çizen Pedersen, anayasanın yazımına başlanması için tarih veremeyeceğini belirtti.

Muhaliflerin eş başkanı Bahra, 3. tur toplantılarına ilişkin AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, "(Bu turda) umduğumuz anlamda tam bir başarıdan bahsedemeyiz ama az da olsa çalışmaların olumlu geçtiğini, küçük bir adım atıldığını söyleyebiliriz." dedi.

Bahra, Cenevre'deki toplantılarda kendilerinin anayasa kapsamındaki konuların dışına çıkmadıklarının altını çizdi.

Görüşmelerde rejim heyetiyle aralarındaki en büyük görüş ayrılığının yine gündem maddeleri olduğuna dikkati çeken Bahra, kendilerinin BM'nin belirlediği başlıklara bağlı kaldıklarını ve rejimin bu yöndeki suçlamalarının mesnetsiz olduğunu vurguladı.

Bahra, "Biz anayasa içindeki çekirdek konuları gündeme getirdik. Bunlar Suriye'nin egemenliği, bütünlüğü, vatandaşların ortak hakları ve görevleri ile siyasi sistemin demokrasi üzerine inşa edilmesi gibi çekirdek konulardı." diye konuştu.

"Son tura göre, toplantıların genel anlamda olumlu geçtiğini söyleyebilirim." diyen Bahra, 2. turda rejimin uzlaşmaz tutumu nedeniyle tarafların toplantı dahi yapamadığını anımsattı.

Bahra, 3. turda bazı ortak noktaların da ortaya çıktığını belirterek 4. turda bunların resmiyete dökülmesini istediklerini ifade etti.

10 aydır çalışmalarını yürüten Komite'nin, Suriye'nin geleceğini şekillendirecek yeni anayasayı henüz yazma aşamasına gelememesine ilişkin ise Bahra, "Bize kalsa hemen yarın yazılmaya başlamasını isteriz. Misyonumuzu bir an önce yerine getirmek için Cenevre'de (daha uzun) kalmaya hazır olduğumu söylemiştim. Maalesef diğer taraf (rejim) kalamayacağını söyledi." ifadesini kullandı.

Bahra, Türkiye'nin sınırlarının güvenliğini sağlamak üzere Suriye'deki faaliyetlerine yönelik rejim yanlısı Arap gazetecilerin provokatif sorularına ilişkin ise şunları kaydetti:

"Türkiye bizim komşumuz. Çok uzun bir sınırımız var. Ticari ilişkilerimiz var. Suriye'deki güvenlik (sorunları) Türkiye'nin de güvenliğini etkiliyor. Komşu ülke olarak pek çok alanda halklarımızın ortak yönleri var. Türkiye'nin pozisyonu başından beri belli. Suriye'yi işgal etmek gibi bir düşüncesi yok. Türkiye'nin Suriye'deki varlığı geçici. Suriye'de siyasi bir çözüm bulunur bulunmaz Türkiye de geri çekilmeye hazır. Ama Türkiye kendi güvenliğini tehlikeye atamaz. Kendi güvenliğinin gerçek bir tehlike altında gördüğünde buna karşı harekete geçmek zorunda. Dolayısıyla Türkiye'nin (Suriye'deki) gerçek pozisyonuyla ilgili yanlış anlaşılmalar var."

Öte yandan, Astana formatının garantörleri Türkiye, Rusya ve İran, Türkiye'nin ev sahipliğinde bir araya geldi.

Yapılan istişarelere ilişkin ortak açıklamada, "(Türkiye, Rusya ve İran) Suriye Arap Cumhuriyeti'ne ait olması gereken petrol gelirlerine yasa dışı şekilde el konulmasına ve transfer edilmesine yönelik itirazlarını beyan etmişlerdir. Bu bağlamda, ABD lisanslı bir şirket ile gayrimeşru oluşum arasında, söz konusu oluşumun ayrılıkçı gündeminin bir parçası olarak yapılan yasa dışı petrol anlaşmasını kınamışlardır." ifadesine yer verildi.

Anayasa Komitesi üçüncü tur görüşmeleri için Cenevre'ye gelen Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, BM Suriye Özel Temsilcisi Pedersen ile bir araya geldi.

Önal ayrıca Türkiye'nin BM'nin çabalarına desteğini yineledi.

Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının ilk turu, iki kademeli düzenlenmişti.

150 üyenin katılımıyla geçen yıl 30 Ekim'de başlayan ve 1 Kasım'da sona eren açılış toplantılarının ardından 45 kişilik yazım kurulu, 3-8 Kasım'da BM Cenevre Ofisi'nde yoğun müzakereler gerçekleştirmişti.

Komitenin, İsviçre'nin Cenevre kentinde 25-29 Kasım'da gerçekleşen 2'nci tur görüşmeleri, rejimi temsil eden heyetin uzlaşmaz tavrı nedeniyle 45 kişilik yazım kurulu bir araya gelemeden sona ermişti.

Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.

Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşuyor.

Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.

45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.

Komitenin iki eş başkana sahip olması dikkati çekiyor.

Muhaliflerin eş başkanlığını eski Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.

Muhabir: Bayram Altuğ