MARDİN/İSTANBUL (AA) - Cengiz Holding tarafından Mardin'in Mazıdağı ilçesinde 1,2 milyar dolarlık yatırımla kurulan Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, kalkınma yoluyla tersine göçün simgesi oldu.
Bin 500 kişiye doğrudan, 25 bin kişiye ise dolaylı yoldan istihdam sağlayan tesis, aynı zamanda yerli gübre ve metal üretimiyle her yıl yurt dışına çıkan yaklaşık 620 milyon doların da Türkiye'de kalmasını sağlayacak.
Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, tesisin bölgenin çehresini nasıl değiştirdiğine işaret ederek, kalkınmanın simgesi olma hikayesini anlattı.
Yatırım aşamasında, tesis tamamlandığında bin 100 kişinin doğrudan çalışmasının planlandığını ancak şu anda bu sayıyı geçtiklerini ve bin 500'e ulaştıklarını aktaran Kayışoğlu, şunları kaydetti:
"Bin 500 kişiden toplam bin 19 kişi, Mardin sınırları içinden istihdam edildi. Yerel istihdama katkı prensibi bizim için çok önemli ve bu nedenle bin 19 Mardinli çalışanın 847’si ise Mazıdağlılardan oluştu. Şöyle bir örnek vereyim; şu anda fabrikaya yakın olan 2 köyün istihdam edilebilir nüfusunun neredeyse tamamı tesislerimizde çalışıyor. Fabrikamıza sınır olan Kocakent köyünden 900 kişi inşaat aşamasında istihdam edildi. Şu anda ise bin 500 kişilik fabrikanın 200’ü Kocakent sakinlerinden oluşuyor. Bu ise şu anlama geliyor; her evden bir kişi tesisimizde çalışıyor."
- "İşsizlik oranı düştü"
Emre Kayışoğlu, bir kişinin bile işe girmesinin kendileri için çok önemli olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"İnşaat aşamasında 5 bin kişiye doğrudan, 25 bin kişiye dolaylı iş imkânı sağladık. Tesis üretime başlayınca da bin 500 kişilik bir kadromuz oluştu. Mardin’in nüfusu yaklaşık 800 bin ve 200 bin kişi ise 18 yaş üstü hesaplanıyor. Mardin’de geçen yıl işsizlik oranı yüzde 25'ti. Şimdi ise bu rakam yüzde 20,6'ya inmiş durumda. Bu rakamlar tesisimizin bölgeye etkisini gösteriyor. Ekosistem geliştikçe bu rakamların olumlu yönde değişeceğini öngörüyoruz."
Kayışoğlu, sadece işçilerin değil, beyaz yakalıların da Mardinli olmalarına dikkat ettiklerini ve Mardin’den Türkiye’nin dört bir yanına göç eden mühendislerin, yöneticilerin memleketlerine dönmesini sağladıklarını söyledi.
Tesisin sahip olduğu özellikler yüzünden yabancıların da dikkatini çektiğini belirten Kayışoğlu, yabancı uyruklu 36 çalışan ile Mardin’e uluslararası köprü kurduklarını ifade etti.
Kayışoğlu, yapılan yatırım ile hem Mardin’in hem de Mazıdağı’nın çehresinin değişmeye başladığına dikkati çekerek, "Mazıdağı'nın 2014 yılında 33 bin 70 olan nüfusu 2015’te 33 bin 930’a, 2016’da 33 bin 972’ye, 2017’de 34 bin 745’e ve 2018’de ise 35 bin 757’ye yükseldi. Bu rakamlar bize Mazıdağı’nın bölgede çekim merkezi olduğunu gösteriyor. Hatta sadece Mardin’i değil, bölgeyi de etkiledik. İstihdamda Mardin’den sonra 139 çalışan ile Diyarbakır ikinci sırada geliyor." şeklinde konuştu.
- "Lokanta sayısı 20 kat, kiralar 3 kat arttı"
Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri Genel Müdürü Kayışoğlu, 2012 yılında Mazıdağı'nın bir kasaba gibi olduğunu, o dönemde sadece bir lokantanın olduğu ilçede şimdi 20’nin üzerinde yeme içme mekânı ve kafe açıldığını bildirdi.
Sadece 3 olan berber sayısının 20'nin üzerine çıktığını aktaran Kayışoğlu, "O dönemde yüksek katlı binaların sayısı bir elin parmakları kadar yokken şimdi şehirde siteler kurulmaya başlandı. Artık ilçede 2 futbol takımı ve bir spor salonu buluyor. Bu gelişim doğal olarak bazı fiyatların artmasına da neden oldu. Daha önceleri 400-500 lira olan kiralar, bin 200 liraya yükseldi." diye konuştu.
Kayışoğlu, ilçenin ekonomik girdisine aylık 10 milyon liralık katkıda bulunduklarını belirterek, "Mazıdağı'na sadece istihdam sağlamıyoruz. Prensip olarak ihtiyaçlarımızı da Mazıdağı'ndan temin ediyoruz. İlçeye maaş gelirinin yanı sıra satın almalar yoluyla yaklaşık ayda 10 milyon TL bırakıyoruz." dedi.
Son teknolojilerin kullanıldığı tesiste, tasarım ve yapım aşamasında dünyanın önde gelen mühendislik şirketlerinden, 22 ülkeden 285 yabancı mühendisin Mazıdağı’nda Türk mühendisler ile birlikte çalıştığını bildiren Kayışoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Metal geri kazanım ile entegre olan tek tesis Türkiye'de. Dünyada metal geri kazanım tesisleri var. Ancak gübre ile entegre olan tek tesis bizimki. Fabrikamız yılda 350 milyon dolarlık gübre, 270 milyon dolarlık metal ithalatının da önüne geçecek. Türkiye, gübre üretiminde kullanılan ham madde bakımından yüzde 95 oranında dışa bağımlı bir ülke. Türkiye, yıllık 5 milyon ton olan gübre tüketiminin yarısını ithal ediyor. İthalata yılda 1,1 milyar dolar para ödüyoruz. Kaldı ki; bu fabrika ham maddesinin yüzde 90'ını yurt içinden sağlayacak. Zaten, diğer yüzde 10'luk bölümü ise doğal gaz... Fabrikamızın elektriğini de fabrikamızda üreteceğiz. Sektörde kendi kendine yeten tek fabrika olacak. Ham madde konusunda da dışa bağımlı olmayacağımız için ürettiğimiz gübre ithalatın direkt olarak önüne geçecek."
- "Fransa'dan Mazıdağı'na geri döndüm"
Tesisin kurulmasının ardından İzmir’den Mardin’e dönen Fatih Demir de liseden sonra Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi İngilizce İşletme bölümünü kazandığını belirterek, "İzmir’e yola çıktığımda artık doğduğum topraklara arada bir gelebileceğimi düşünüyordum. Büyük firmalarda çalışmanın her zaman daha iyi olduğunu biliyoruz. İşte bu yüzden de geri dönüşüm imkansıza yakındı. Fakat Eti Bakır’ın Mardin’de dev bir tesis kurduğunu duyduğumda başvurumu yaptım ve işe kabul edildim. Büyüdüğüm şehirde yaşamak ve onlara borcumu ödemek için fırsat kapıma gelmişti." diye konuştu.
Fransa’dan Mazıdağı’na geri dönen Bilal Aktemur ise babasının 1988 yılında, bu fabrika devlette fosfat tesisi olarak işletilmekte iken 1996 yılına kadar burada çalıştığını ifade ederek, şunları kaydetti:
"Sonra fosfat tesisleri kapandığında Balıkesir’e tayini çıktı. Uzun yıllar burada çalıştı. Ben Fransa’ya yerleştim. 2012 yılında babamın hastalığı nedeniyle Türkiye’ye döndüm. Bir süre Bigadiç’te yaşadıktan sonra fosfat tesislerinin yerine kocaman bir fabrika kurulduğunu öğrendim. Memleketime dönmek için önüme çıkan bu fırsatı iyi değerlendirdim. Şimdi kendi topraklarımda bu ülkeye hizmet etmenin mutluluğunu yaşıyorum."
- Çalışana yüzme havuzu ve hobi bahçesi
Verilen bilgiye göre, yeni gübre fabrikası, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin en büyük özel sektör yatırımı niteliği taşıyor. Tesis, aynı zamanda Türkiye’de ham maddeleri aynı yerde üretilen tek gübre tesisi konumunda bulunuyor.
Fabrika, ihtiyacı olan elektriği kendisi üretiyor. İlk etapta Türkiye’deki fosfatlı gübre pazarının yüzde 20’sine sahip olacak fabrikada, yılda 500 bin ton DAP veya müdahili fosfatlı gübre türevleri üretilecek.
1 milyon 580 bin metrekare alana yayılan Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri'nde çalışanlar için sosyal tesisler de bulunuyor. Açık yüzme havuzunun yanı sıra açık ve kapalı spor salonları, hobi bahçesi de yer alıyor.
Çalışanlar arası spor turnuvaları düzenleniyor. Geçen 5 yıl içerisinde 15 bin 400 ağaç dikimi gerçekleştirilen tesiste, 3 kilometre uzunluğunda yürüyüş parkuru da bulunuyor.