Erzurum Kongresi’nin mimarlarından Hoca Raif Efendi anıldı

Erzurum Kongresi’nin mimarlarından Hoca Raif Efendi anıldı

Kültür Sanat 24.07.2025 09:16:43 0
Erzurum Kongresi’nin mimarlarından Hoca Raif Efendi anıldı
Tarih: 24.07.2025 09:16 Güncelleme: 24.07.2025 09:16
Erzurum Kongresi’nin 106. Yıl dönümü münasebetiyle Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği Erzurum Şubesi’nde düzenlenen programla kongrenin mimarlarından Hoca Raif Efendi anıldı.
Program yöneticiliğini TDED Erzurum Şube Başkanı Murat Ertaş’ın yaptığı programda Atatürk Üniversitesi yayınlarından çıkmış olan "Hoca Mehmet Raif Efendi" kitabı müzakere edildi. Müzakerede Hoca Raif Efendi’nin şahsında Erzurum şehir kimliği öne çıktı. TDED Şube Başkanı Murat Ertaş, Osmanlı Mebusan Meclisi’nde iki dönem, TBMM’de beş dönem milletvekilliği yapan Erzurum Merkez Kadısı Hoca Raif Efendi’nin, Birinci Cihan Harbi ve Millî Mücadele dönemlerinde doğu illerindeki halkın en güvendiği isim olduğunu ifade etti.
Müzakerede Hoca Raif Efendi hakkında şu yönleri öne çıktı: "Mondros Mütarekesi’nden sonra Erzururum’da milli direnişin örgütlenmesinde öncülük etmiş, merkezi İstanbul’da bulunan Müdafa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti’nin Erzurum şubesini Şark Vilayetleri Müdafa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti’ni kurarak İtilaf devletleri tarafından doğu illerinin vatan toprağından koparılıp Ermenistan yapılma emellerine karşı halkın direncini artırırken İstanbul hükümetinin ve matbuatının şuurlanmasında önemli hizmetleri olmuştur. 17 Haziran 1919’da yapılan Erzurum Vilayet Kongresi’nin reisliğini, 23 Temmuz’da başlayan büyük Erzurum Kongresi’nin ise açılış reisliğini ve 7 Ağustos’a kadar süren kongrenin bazı oturumlarının başkanlığını yapmıştır. Erzurum Kongresi’nin bölgesel değil merkezi ve ulusal bir kongre hüviyetine bürünmesi, İstanbul matbuatının dikkatini çekmesi için kongre reisliğine Mustafa Kemal Paşa’nın getirilmesinde ısrarcı olmuş ve bunu başarmıştır. Mustafa Kemal Paşa ve Kazım Karabekir ile birlikte "saltanat ve hilafetin korunması", "vatanın bölünmez bütünlüğü" konusunda hemfikir kalmış, Erzurum’dan kesinlikle göç edilmemesi gerektiği konusunda ısrarcı olmuş, bu konuda halkı bilgilendirmiştir. Erzurum ve bölgesinde derhal ilim, iktisat ve din örgütlenmesine gidilmesi hususunu öne çıkarmıştır. Heyeti Temsiliye’ye de seçilerek Sivas Kongresi’ne katılan Hoca Raif Efendi "mandacılık" konusunun gündeme gelmesi nedeniyle kongrede çok sert ve net bir konuşma yaparak mandacılık fikrindeki delegeleri tesirini azaltmıştır. Doğu Anadolu’nun doğusunu devletin terk ve ihmal etmesi durumunda geçici de olsa Erzurum’da bir hükümetin kurulması fikrini Sivas Kongresi delegelerine kabul ettirmiştir. Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin "halkçılık" adı altında Sovyetlere yakınlaşmasından, komünizme sızak bakılmasından rahatsız olan Hoca Raif Efendi ve arkadaşları cemiyetten istifa ederek komünizmle mücadele derneği olan Muhafaza-i Mukaddesat Cemiyeti’ni kurmuş, bunun üzerine Mustafa Kemal’den "Türkiye’nin başında bir Halife-i İslam olacak ve bir hükümdar sultan bulunacak" güvencesi almıştır. Cumhuriyet döneminde ihmal edilen isimlerden olan Hoca Raif Efendi (Dinç soyadını almıştır) daha sonra Erzurum ve Rize milletvekilliği yapmış, bilhassa Tortum Şelalesi’nden elektrik üretilmesi konusunu mecliste sıkça dile getirerek bu işin de öncüsü olmuştur. 1874’te doğan ve 1949’da vefat eden Hoca Raif Dinç’in kabri İstanbul Kanlıca Mezarlığı’ndadır."
Program sonunda TDED Erzurum Yönetim Kurulu Üyesi Birgül Akıncı programa katılanlara hazırladığı aşureleri ikram etti.
Haber Kaynak : İHA
Haberi Sesli Oku

İŞ İLANLARI

Van Erciş Şeker Fabrikası 105 Personel Alıyor: Kampanya Dönemi İş İmkânı


Van İş İlanları

Van YYÜ 60 Akademisyen Alımıyla Güçleniyor: Detaylar ve Başvuru Şartları


Van İş İlanları

Adalet Bakanlığı’na 20 bin personel alınacak


Van İş İlanları

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Kamuya 2.659 Yeni Personel Alımı! İşte Detaylar


Van İş İlanları

Sağlık Bakanlığı 3 Bin 658 İşçi Alımı Kura Sonuçları Açıklandı! İşte Detaylar


Van İş İlanları

SPOR HABERLERİ

Genç Yıldız Arda Güler, Madrid Derbisinde Rüzgar Gibi Esti: 11 Dakikada Gol ve Asist


Van Spor

Elazığlı sporcular milli takım seçmelerine davet edildi


Van Spor

Ağrı’da Avrupa Spor Haftası etkinlikleri düzenlendi


Van Spor

Avrupa Cross Snowboard Yarışları 2026’da Erzincan’da!


Van Spor

Galatasaray’dan ligde üst üste 15. galibiyet


Van Spor

Vali Hatipoğlu, başarılı gençlerle bir araya geldi


Van Spor

Speed Skating spor kulübü yönetiminden Çakmur’a ziyaret


Van Spor

Sporla yükselen şehir Erzincan!


Van Spor

Teknik Direktör Gül, "Eksiklerimizi biliyoruz ve kendi içimizde analiz edip düzeltmek için yoğun çalışıyoruz"


Van Spor

Malatya Büyükşehir’den okullara spor malzemesi desteği


Van Spor

Yüksekova Spor, Trabzonspor maçına Kars’ta hazırlanıyor


Van Spor

Kayseri'de Rafa şov! Beşiktaş gol olup yağdı


Van Spor

Bodrumspor Deplasmanda Puan Peşinde: Vanspor Maçı Ne Zaman, Saat Kaçta, Hangi Kanalda?


Van Spor

Serkan Özbalta: "Çok ciddi bütçesi olan takımlara karşı yarışıyoruz"


Van Spor

Sedat Ağçay: "İki takım hak etiği puanı aldı"


Van Spor

Trendyol 1. Lig: Erzurumspor FK: 1 - Ankara Keçiörengücü: 1


Van Spor

Elazığspor maçında Batman Petrolspor’a seyirci yasağı


Van Spor

Mehmet Kırık, sporda başarının adı oldu


Van Spor

Iğdır FK - Hatayspor maçının ardından


Van Spor

Trendyol 1. Lig: Iğdır FK 4 - Hatayspor: 2


Van Spor

Çakmur; "Yeni stat projesi hız kesmeden sürüyor"


Van Spor

SON DAKİKA HABERLERİ