Merkez Bankası: Enerji fiyatları salgına bağlı olarak azaldı

İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, mart ayında yıllık enflasyondaki düşüşte enerji ve gıda fiyatları belirleyici olduğu, bu dönemde akaryakıt fiyatlarının yüzde 8,77 azaldığı, taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyonun ise yüzde eksi 6,56'ya gerilediği bildirildi.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) mart ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 0,57 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,51 puan azalarak yüzde 11,86'ya gerilediğini açıklamasının ardından, TCMB'nin "Mart Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu" da yayımlandı.

Rapora göre, mart ayında yıllık enflasyondaki düşüşte enerji ve gıda fiyatları belirleyici oldu. Enerji fiyatları, Türk lirasındaki değer kaybına karşın, salgın hastalığa bağlı olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki sert düşüşle önemli oranda azaldı.

Gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlamada taze meyve ve sebze fiyatları etkili olurken, diğer gıda kalemlerinin enflasyonu yükseldi. Hizmet enflasyonu bu dönemde sınırlı bir oranda gerilerken, temel mal grubu enflasyonu döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle başta dayanıklı tüketim malları olmak üzere artış kaydetti.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu bir miktar yükselirken, eğilimleri görece yatay seyretti.

Martta bir önceki aya göre, yıllık tüketici enflasyonuna temel mal grubunun katkısı 0,28 puan artarken, enerji, gıda ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,67, 0,10 ve 0,03 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi (vergi etkisi düzeltilmiş) yataya yakın seyretti. Bu dönemde hizmet grubunun eğiliminde sınırlı bir düşüş
izlenirken, temel mal grubu eğiliminde bir miktar artış gözlendi.

Mart ayında hizmet fiyatları yüzde 0,52 arttı ve grup yıllık enflasyonu 0,07 puan gerileyerek yüzde 12,42 oldu. Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otel gruplarında sınırlı artış gösterirken, diğer hizmetler grubunda geriledi, kira ile haberleşme gruplarında ise yatay seyretti.

Bu dönemde bazı hizmet grubu alt kalemlerinde koronavirüs salgınının sınırlayıcı etkileri hissedildi. Lokanta-otel grubunda yiyecek ve içecek hizmetlerindeki fiyat artışına karşın, konaklama
hizmetleri fiyatlarında yüzde 0,56 ile bir miktar düşüş izlendi. Diğer hizmetler grubunda ise sağlık hizmetleri yıllık enflasyonundaki artışa karşın, başta paket tur, bakım-onarım ve eğlence-kültür hizmetleri
olmak üzere, genele yayılan bir yavaşlama görüldü.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu mart ayında 1,13 puan artışla yüzde 8,18 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Dayanıklı mal grubu fiyatları aylık yüzde 1,1 artarken, bu gelişmede Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle yüzde 1,64 yükselen otomobil fiyatları öne çıktı. Ocak ayındaki KDV indirimi neticesinde yılın ilk iki ayında gerileyen mobilya fiyatlarında bu dönemde yüzde 1,05 artış kaydedildi.

Bir süredir ılımlı seyreden diğer temel mal grubu aylık enflasyonu, ilaç fiyatlarındaki yüzde 7,08 yükselişe ve Türk lirasındaki görünüme bağlı olarak bu dönemde yüzde 1,21 arttı. Yeni sezona girilen
giyim grubunda da aylık artış bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla bir miktar daha yüksek gerçekleşti.

Enerji fiyatları mart ayında aylık yüzde 3,12 geriledi. Bu gelişmede, salgın hastalığa bağlı olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki sert düşüş etkili oldu. Türk lirasındaki değer kaybına rağmen akaryakıt fiyatları bu dönemde yüzde 8,77 azalırken, yıllık enflasyon ise yüzde eksi 7,54 seviyesine geriledi. Bu gelişmeler sonucunda enerji yıllık enflasyonu 5,73 puan azalarak yüzde 9,81 oldu.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu mart ayında 0,53 puan azalarak yüzde 10,05'e geriledi. Bu gelişmede taze meyve-sebze fiyatlarına bağlı olarak yüzde 3,33'e gerileyen işlenmemiş gıda enflasyonu belirleyici olurken, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.

Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon yüzde eksi 6,56'ya geriledi.

Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et fiyatlarındaki artış eğilimi aylık yüzde 5,06 ile güçlenirken, beyaz et ve patates fiyatlarındaki yükselişler de dikkati çekti. Mart ayında işlenmiş gıda grubunda ise fiyatlar yüzde 0,83 arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 17,28'e ulaştı. Bu grupta ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar ile alkolsüz içeceklerdeki fiyat artışları öne çıktı.

Özetle bu dönemde gıda enflasyonundaki yavaşlamada taze meyve-sebze fiyatları etkili olurken, diğer gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 15,26'ya yükseldi.

Yurt içi üretici fiyatları mart ayında yüzde 0,87 artarken, yıllık enflasyon 0,76 puan azalarak yüzde 8,50'ye geriledi. Bu dönemde, koronavirüs salgını kaynaklı olarak uluslararası emtia fiyatlarında belirgin bir düşüş izlendi. Özellikle petrol fiyatlarındaki gerileme üretici fiyat artışını sınırlayan temel unsur oldu.

Petrol ürünleri hariç imalat sanayi fiyatları ise Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak mart ayında yüzde 1,91 ile yüksek bir oranda arttı. Böylece petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının ana eğilimi yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda belirgin oranda gerilerken, diğer alt gruplarda arttı. Aylık bazda, enerji grubu fiyatlarındaki düşüşte rafine edilmiş petrol ürünleri ile ham petrol kalemi belirleyici oldu.

Ara malı grubunda demir çelik, kimyasallar, tekstil sektörüne girdi sağlayan kalemler, plastik ürünler ve kağıt ile ilgili alt kalemlerdeki fiyat artışları dikkati çekti. Sermaye mallarında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve makineler, dayanıksız tüketim mallarında başta et ürünleri olmak üzere gıda ile eczacılık ürünleri, dayanıklı tüketim mallarında ise mobilya, mücevherat ve bazı ulaşım araçları öne çıktı.

Belgin Yakışan Mutlu