İSTANBUL (AA) - Döviz kuru, enflasyon gelişmeleri ve piyasa oynaklıkları başta olmak üzere birçok faktörün birlikte etkili olduğu dolarizasyonda yukarı yönlü eğilim sürmesi sonrasında ekonomi yönetimi yeni araçlar geliştirirken, TL cinsi mevduatta stopaj oranlarının düşürülmesi ve enflasyon ve faiz koruması sağlayan araçların devreye alınması TL mevduatlara ilgiyi artırdı.
Yabancı Para (YP) cinsinden mevduatın toplam mevduata oranı 2011'den bu yana artarak 14 Haziran 2019 itibarıyla yüzde 54,6'ya yükselirken, bu durum döviz kuru, enflasyon gelişmeleri ve piyasa oynaklıkları başta olmak üzere birçok faktörün birlikte etkili olduğu dolarizasyonda yukarı yönlü eğilimin sürdüğünü gösterdi.
Finans dışı kesime ait varlık dolarizasyonu göstergesi olarak takip edilen YP cinsinden mevduattaki yükselişte, firmaların döviz yükümlülüklerini karşılama ve taşıdıkları kur riskini yönetme konusundaki motivasyonu, hane halkının ise finansal varlıkların değerini koruma ve getiri beklentileri belirleyici rol oynadı.
Bir ülkedeki vatandaşların parasal işlemlerini yerel para birimi yerine yabancı para ile gerçekleştirme durumu olarak tanımlanan ve dövizdeki oynaklıkla belirginleşen dolarizasyon karşısında, ekonomi yönetimi de harekete geçerek yıl başından bu yana birçok tedbir ve teşviki devreye soktu.
Bu kapsamda YP mevduatların cazibesini azaltacak ve tasarruflarda yerel para biriminin tercih edilmesini sağlayacak yeni araçlar geliştirildi.
Eylül 2018'de TL cinsi mevduatta uzun vadelerde belirgin olmak üzere stopaj oranlarının düşürülmesi yoluyla sağlanan teşvik, TL mevduatta vadenin uzamasına katkı sunarken mayıs ayında enflasyon ve faiz koruması sağlayan araçların devreye alınması da TL mevduatlara ilgiyi artırdı.
En az üç ay vadeli açılabilen ve bir yıldan uzun vadede stopaj muafiyeti sağlayan enflasyon endeksli ve faiz korumalı vadeli mevduat hesapları yoluyla araç çeşitliliği elde edilirken, tasarruf sahiplerine sağlanan bu imkanların TL ve uzun vade tercihine olumlu etkilerinin gözlenmesi bekleniyor.
Ticari mevduatta avro, tasarruf mevduatında ise dolar tercih ediliyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar Raporu'nda yer alan bilgilere göre, Nisan 2019 itibarıyla Türk bankacılık sisteminde toplam YP mevduatın yüzde 56'sı dolar, yüzde 37'si avro ve geri kalan kısmı ise altın ve diğer para birimi cinsinden oluştu.
YP tasarruf mevduatında doların payı yüzde 58 iken ticari mevduatta bu oran yüzde 53 düzeyinde gerçekleşti.
Son dönemde YP mevduat artışında ticari mevduatta avro, tasarruf mevduatında ise dolar tercihi öne çıkarken, geçen yıl sonuna göre ticari tarafta avro mevduat yüzde 24, dolar mevduat ise yüzde 2 yükseldi. Tasarruf mevduatında ise bu oranlar sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 13 düzeyinde gerçekleşti.
Böylece 2018 sonundan itibaren YP mevduat artışında ticari mevduatta avro, tasarruf mevduatında ise dolar tercihinin öne çıktığı, son dönemde ise tüzel kişilerin yanı sıra gerçek kişilerin de avro cinsinden mevduat talebini arttırdıkları tespit edildi.
Avro cinsi tasarruf mevduatında gözlenen artışta avro/dolar paritesindeki gelişmelerin yanı sıra Avro Bölgesi ile yapılan ticaretin finansmanı gibi faktörler etkili oldu.
"Mevduat ortalama vadesi uzadı"Ziraat Bankası Perakende Şube Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Alpaslan Çakar, müşterilerin Enflasyona Endeksli Mevduat ürünlerine bugüne kadar yoğun ilgi gösterdiğini ve bu üründen hesap açtıran müşteri sayısının 160 bini geçtiğini söyledi.
Enflasyona Endeksli Mevduat ürünü tercih eden müşteri sayısının her geçen gün artmaya devam ettiğine işaret eden Çakar, "Tüm gerçek kişi müşterilere hitap etmekte olan ürünümüzün mayıs sonu itibarıyla bankamızın toplam tasarruf mevduatı içindeki payı yüzde 6'ya, toplam Türk lirası tasarruf mevduatı içindeki payı ise yüzde 11'e ulaşmış durumdadır. Enflasyona Endeksli Mevduat ürünlerimizin toplam bakiyesi 14 milyar TL seviyelerine ulaşmış olup müşterilerimizin yoğun ilgisi nedeniyle her geçen gün bu rakamlarda artış kaydedilmektedir." ifadelerini kullandı.
Çakar, Enflasyona Endeksli Mevduat ürünlerinin ortalama vadesinin 150 günün üzerinde olduğunu, mayıs sonu itibarıyla bankanın mevduat ortalama vadesinin de bu doğrultuda önemli bir artış gösterdiğini vurguladı.
Enflasyona Endeksli Mevduat ürünlerinin en önemli etkilerinden birisinin de müşterilerin yabancı paralarını getirip ya da bankadaki yabancı para mevduatlarını bozdurup Enflasyona Endeksli Türk Lirası Mevduat Hesabı açması olduğunu dile getiren Çakar, şunları kaydetti:
"Bu ürün sayesinde pek çok müşterimiz herhangi bir kayıp riski de taşımadan dövizden TL'ye geçerek yatırımlarını güvenle Enflasyona Endeksli ürünlerimizde değerlendirdi ve bu trendin hız kesmeden devam ettiğini de görüyoruz. Öte yandan Türk lirasından yabancı paraya geçme isteği olan müşterilerimiz için de bu ürünümüz tercih edilir bir alternatif oluşturarak, tasarruflarını TL’de değerlendirmeye devam etmeleri yönünde katkı sağlamıştır."
"Müşteri adedi ve mevduat tutarı artıyor"VakıfBank Genel Müdür Yardımcısı Lütfü Çelebi de VakıfBank olarak, nisan sonunda devreye aldıkları "Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap" ürününün, mevcut müşterilerinin yanı sıra ilk defa VakıfBank'la çalışmaya başlayan müşteriler tarafından da kabul gördüğünü ve beklentilerin üzerinde bir ilgiyle karşılaşıldığını söyledi.
Ürünün hem müşteri adedi hem de stok açısından günden güne kademeli olarak artmaya devam ettiğini vurgulayan Çelebi, şu değerlendirmelerde bulundu:
"İlgili hesaplarda biriken miktar mevcut tasarruf mevduatımızın yaklaşık yüzde 20'sine ulaşmıştır. Oluşan taleple birlikte mevduatımızın günden güne artması, müşteri adedimizde ise kısa zamanda 50 bine ulaşılması öngörülmektedir. Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap ürünümüz ile tasarruflarını TL mevduat olarak değerlendirmeyi tercih eden müşterilerimizin mevduatlarının, stopaj avantajı ile birlikte bir yıldan uzun vadede bağlanılması sağlanmış, yanı sıra mevcutta YP mevduata sahip olan müşterilerin tasarruflarını TL mevduata dönüştürülmesi teşvik edilmiştir. TL mevduat stokumuzun ortalama vade gün sayısı da ürüne olan ilgi ve toplam stok içindeki payının artmasına bağlı olarak uzamıştır. Müşterilerimizin ihtiyaç ve talepleri doğrultusunda Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap ürünümüz çerçevesinde geliştirme ve güncelleme yapılmaya devam etmektedir."
Çelebi, VakıfBank'ın inovatif ürün ve hizmetlerle müşterilerin yanındaki güç olmaya devam edeceğini sözlerine ekledi.
"3 aydan 380 güne kadar vade seçeneği sunuluyor"TEB Bireysel ve Özel Bankacılık Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi ise enflasyon korumalı mevduat ürünlerini mayıs sonunda devreye aldıklarını anımsattı.
Bu konuda yapılan çalışmalarla müşterilere enflasyon üzerinde getiri imkanı sunulmaya başlandığını belirten Mendi, 3 aydan başlayarak 1 yıl üzerine kadar vade seçeneği sunulduğunu ifade etti. Mendi, yeni uygulamaya aldıkları mevduat ürünleri ile tasarrufu ön plana çıkartırken, birikimi olan müşterileri de enflasyona karşı daha korumalı hale getirdiklerini dile getirdi.
İlk ürünün "Enflasyona Endeksli TL Vadeli Mevduat" olduğunu, 3 aydan 380 güne kadar vade seçeneği sunulduğunu ve vade kırılımlarına göre de standart faizler uygulandığını anlatan Mendi şöyle devam etti:
"Sabit oran ile vade tarihindeki yıllık TÜFE rakamına ilave enflasyon primi eklenerek getiriler karşılaştırılıp, yüksek olan oran vade dönüşünde müşteri faizi olarak yansıtılıyor. Diğer ürünümüz 1 yıldan uzun vadeli açılan 'Enflasyona Karşı Korumalı Mevduat'. Bu üründe iki ayrı seçenek sunuluyor. İlki, 1 yıldan uzun vadeli olarak açılıp, vade sonunda yıllık TÜFE'ye ilave enflasyon primi veriliyor. İkincisi ise yine 1 yıldan uzun vadeli olarak açılıp, 3 ayda bir faiz ödeme seçeneği sunuluyor. Enflasyon primi ilave edilerek dönemsel faiz ödemesi yapılıyor. Ürüne giriş tutarı minimum 10 bin TL olarak uygulanıyor. Bu da daha çok küçük yatırımcının faydalanmasına imkan sunuyor. Bu ürün özellikle TL mevduat sahipleri tarafından ilgi ile karşılandı. Yeni bir ürün olduğu için ve henüz devreye alındığından müşterilerimizin vade dönüşleri geldikçe bu alternatiften faydalanma eğiliminde olacaklarını düşünüyoruz."
Mendi, enflasyondaki düşüş sürecinin de içerisinde olunması dolayısıyla reel getiri arayışlarının artacağını ve gelecek dönemde ilginin artarak devam edeceğini dile getirdi.
"Enflasyona endeksli mevduat ürünlerine ilgi fazla"Garanti BBVA'dan yapılan açıklamada, müşteriler tarafından şube çalışanlarına enflasyona endeksli mevduat ürünlerine ilişkin çok soru geldiği ve ilginin bir hayli fazla olduğu kaydedildi.
Hesap açılışlarının da hız kazanarak devam ettiği belirtilen açıklamada, "1 yıldan uzun vadelerdeki stopaj avantajı uygulamasından sonra 1 yıldan uzun vadeli enflasyona endeksli ürün açılışına ilginin arttığını gözlemliyoruz." ifadelerine yer verildi.
Muhabir: Murat Birinci,Belgin Yakışan