Bakan Varank: Kovid-19'u erken aşamada tespit edecek ve dünyaya örnek olacak yenilikçi kit geliştiriliyor

ANKARA (AA) - Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, "COVID-19 Türkiye Platformu"nun düzenlediği "Türkiye'nin Tanı Gücü Sanal Konferansı"ndaki konuşmasında, Türkiye'nin güçlü bir sanayi altyapısına ve gelişmiş bir Ar-Ge ekosistemine sahip olduğunu söyledi.

Virüsün ekonomik, sosyal ve psikolojik etkilerine değinen Varank, "Bildiğimiz ve alışık olduğumuz düzenler bizleri de değiştirmeye başladı. Sıkıntılı bir ortamda, ülkece başarılı bir sınav verdik." diye konuştu.

Varank, bakanlık olarak Milli Teknoloji Hamlesi vizyonu ile sağlık teknolojilerinde, kimya, ilaç ve tıbbi cihaz alanlarında milli çözümler geliştirmenin gayretini gösterdiklerini ifade etti.

Salgın döneminde kimsenin başaramadığının Türkiye tarafından başarıldığını anlatan Varank, şunları kaydetti:

"Kovid-19 ile mücadelede bilim ve teknoloji temelli bir yaklaşımı takip ediyoruz. TÜBİTAK ve enstitüleri çalışıyor. Aşı ve ilaç geliştirme çalışmalarımıza, virüs ülkemiz sınırlarına girmeden başladık. 17 projemiz başarıyla devam ediyor. Bunların içinde 8 aşı projemiz var, yıl sonunda klinik öncesi süreçlerin tamamlanmasını öngörüyoruz. Bazı aşı projelerinde daha erken sonuçlar da elde edebiliriz. Projelerden birinde hayvan deneyleri aşamasındayız, diğer iki projede de yakın zamanda bu deneyleri başlatacağız."

Varank, ilaç alanında hem kimyasala hem de biyo-teknolojiye odaklanan 9 farklı projenin devam ettiğini belirterek, "Haziran ayında, bu projelerden birinde yerli kaynaklarla sentez ilaç alanında önemli bir müjdemiz olacak." diye konuştu.

Klinik öncesi araştırmalar için son 5 yılda yaklaşık 3 bin projeye 2,3 milyar liralık kaynak aktardıklarını anlatan Bakan Varank, "Yine aynı dönemde tanı kitleri dahil tıbbi cihazlar alanında 402 milyon liralık 516 projeyi destekledik. Kovid-19'a karşı mücadelede bu kabiliyetlerden yararlanıyor ve salgın ortamının ihtiyaçları özelinde etkin çözümler üretebiliyoruz." dedi.

Varank, hastalık eğrisi ne kadar yatık olursa, bilimsel çözümlerin devreye girme şansının da o kadar arttığını kaydederek, "Tıbbi tanı kitleri bu sürece katkı sağlayan önemli teknolojilerden bir tanesi. Tanıda ne kadar iyiyseniz, tedavide de etkinliğiniz o derece artıyor." ifadesini kullandı.

TÜBİTAK'ın mevcut desteklerine ek olarak Kovid-19 salgını özelinde hızlı bir çağrıya çıktıklarını ve KOBİ'lerden ürün odaklı projelerini talep ettiklerini aktaran Varank, bu kapsamda 1 haftada 446 başvuru aldıklarını bildirdi.

Varank, değerlendirme sürecinin ardından, yoğun bakım cihazları, tanı kitleri, erken teşhis ve takip aşamaları için ileri çözümler ve akıllı sağlık gibi alanlarda 35 projeyi destekleme kararı aldıklarını da dile getirerek, tanı alanındaki söz konusu çağrı kapsamında 10 projeyi desteklediklerini söyledi.

Bakan Varank, program kapsamında yapılan sunumlarla hassas ve yüksek duyarlılıkta yenilikçi teknolojiyle üretilecek kitler, taşınabilir laboratuvarlar, hibrid ve termal kameralar, mikro akışkan çip yöntemi ve yapay zeka tabanlı uygulamalar hakkında fikir sahibi olunacağını ifade etti.

Dr. Öğretim Üyesi Selim Hanay tarafından Kovid-19'un erken aşamada tespit edilmesine yönelik PCR yöntemine alternatif yenilikçi bir kit geliştirildiğini belirten Varank, şu değerlendirmede bulundu:

"Bu kit ile Kovid-19'un kuluçka döneminde, hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce 30 dakikada sonuç alınması hedefleniyor. Çalışması, biyokimyasal reaksiyonlar yerine, virüsün ağırlıklarının tartılmasına dayalı nanomekanik bir sistem içeriyor. Henüz dünyada benzeri olmayan bu yenilikçi yaklaşımı ilk kez burada dinleyeceğiz. Prototipin haziranda tamamlanması planlanıyor. Bu projede dünyaya örnek olabilecek bir kit geliştiriliyor. Tanı alanında desteklediğimiz firmalar da var. Tanıda güçlüyüz, şimdi öncü olma vakti."

Varank, firmaların ve ekosistem paydaşlarının yakından ilgilendiren iki yeni çağrıya daha çıktıkları bilgisini paylaşarak, bunlardan ilkinin, 'Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı' olduğunu belirtti.

Bu çağrı kapsamında KOBİ ölçeğinde en az bir tedarikçi kuruluş ve bir müşteri kuruluşun ortak başvuru yapmasını beklediklerini kaydeden Varank, "Konu ve sektör sınırlamamız bulunmuyor. KOBİ'ler Ar-Ge çalışmalarına göre ürünü geliştirirken, müşteri firma da Ar-Ge projesinin hedeflendiği şekilde yürütülmesine destek olacak. Bilgi paylaşılacak, yayılacak ve hızla ürüne dönüşecek. Ar-Ge'yi odağına alan projelerde, birlikte geliştirme mekanizması hız kazanacak." dedi.

Varank, ikinci çağrının, 'Patent Tabanlı Teknoloji Transferini Desteklemeye' yönelik olduğunu ifade ederek, bu çağrıyla patentli teknolojilerin sanayiye aktarılmasının hedeflendiğini bildirdi.

Her iki çağrıya yönelik başvuruları yarın almaya başlayacaklarını dile getiren Varank, şunları kaydetti:

"Sağlık Bakanlığımızın geliştirdiği Hayat Eve Sığar Uygulamasında yer alan 'Güvenli alan seçeneği' Bakanlığınız koordinasyonunda oluşturuldu. Bu uygulama alanında Singapur'la iş birliği yaptık. Bilişim Vadisi'yle bir teknopark firmamız öncülük etti. Uygulama test edildi. Sağlık Bakanlığımız ile projenin entegrasyonunu sağladık. Herhangi bir alanda, güvenli alan kare kodu oluşturabiliyorsunuz. Sonrasında kodun çıktısını alıp o alanın girişine asabiliyorsunuz. Kişiler o alana girişte ve çıkışta kare kodu okutuyor. Aynı zaman diliminde aynı alanda bulunanlar sunucularda kaydedilmiş oluyor. Eğer bir kişide Kovid-19 pozitif çıkarsa, uygulama arşivi sayesinde yüksek temas olasılığı bulunan diğer kişiler hemen tespit edilebiliyor. Yazılım sayesinde, gittiğiniz herhangi bir yerde vaka varsa, siz de test takip sürecine dahil oluyorsunuz. Uygulamanın avantajı normalleşme sürecinde güveni artırması."

Geçen sene TÜBİTAK ve Devlet Malzeme Ofisi arasında bir iş birliği protokolü imzalandığını anımsatan Varank, bu kapsamda TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) Ar-Ge teşviklerinden faydalanarak geliştirilen ürünlerin doğrudan DMO'nun Tekno Katolog Platformu'na dahil edileceğini, böylelikle söz konusu ürünlerin kamuya satılabileceğini söyledi.

Varank, tek seferde 500 bin liraya kadar sipariş alınabilecek bu sistemde ödemelerin de en geç 10 gün içinde yapılacağını bildirdi.

Konuşmanın ardından bilim insanları sunum yaparak, Varank'ın sunumlara ilişkin sorularını yanıtladılar.

Bakan Varank, bu esnada kalkınma ajanslarından tanı kitleriyle ya da ilaç ve aşı geliştirmeyle ilgili Ar-Ge oranı yüksek projeler geldiğini belirterek, "Bu projelerin tamamını çıkardık. TÜBİTAK değerlendirip bunların destekleneceği bir model geliştireceğiz. Kalkınma ajanslarının kaynaklarını Ar-Ge yoğun işlere kullandırmak istemiyoruz. Virüs hasarını en aza indirecek projelerde kalkınma ajansı desteklerini kullanacağız. Diğer projeleri TÜBİTAK'ta değerlendireceğiz." diye konuştu.