Mustafa Kemal Atatürk, 29 Ekim tarihini özellikle seçmesinin nedeni, 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Anlaşması'na 5 yılın ardından yaptığı bir göndermeydi.
Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhuriyet'in ilanında 29 Ekim tarihini seçmesinin altında yatan bir neden vardı, bu bir tesadüf değildi...
Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet'in ilanı tarihi kendisine sorulduğunda sonradan bu tarihin "milletin bir öcü" olduğunu açıklayacaktı.
Mondros Ateşkes Antlaşması tarihi ile ilişkisi var
Birinci Dünya Savaşı'na Almanya'nın yanında giren ve bu savaştan çok ağır sonuçlarla çıkan Osmanlı İmparatorluğu, 30 Ekim 1918 yılında imzalanan Mondros Mütarekesi ile kayıtsız şartsız teslim oldu.
Mondros Ateşkes Antlaşması ise Osmanlı’yı bitiren ve vatanı İngiliz işgaline yol açan bir parçalanma ve çöküş olarak tarihe geçti.
Bu durum içerisinde Mustafa Kemal Atatürk ve vatansever insanlar, 1919 yılında Samsun'a çıkarak, Mondros ateşkes antlaşması işgaline boyun eğmeyerek işgale karşı geldi.
Erzurum ve Sivas'ta kongreler toplandı
Erzurum ve Sivas'ta toplanan kongrelerde temsilciler belirlendi ve 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'da ilk meclis açıldı. Mecliste kurtuluş için çeşitli kararlar alınıp uygulanmaya konuldu.
26 Ağustos'ta başlayan savaş, Türk ordularının 9 Eylül 1922'de ilk hedefleri olan Akdeniz'e ilerleyerek işgalcileri İzmir'de yendi ve denize döktü.
Temsilciler Lozan'a barış için davet edildi
Bunun üzerine işgalciler ateşkes isteyerek barış şartları istedi ve orta yolun bulunması için Türk Devleti temsilcilerini Lozan'a davet etti.
Türk heyeti temsilcileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin resmen bağımsızlığını kabul eden Lozan anlaşmasını imzaladı.
İlan tarihinin nedeni merak edildi
Cumhuriyet'in ilanından 2 yıl geçtikten sonra, mütareke koşullarını ve o günkü ıstırapları çok iyi bilen Fahrettin Altay, 29 Ekim 1925’te Çankaya’da Cumhuriyetin niçin 29 Ekim günü ilan edildiğini Mustafa Kemal'e sorar;
"3 gün evvel veya 5 gün sonra da olabilirdi"
"Paşam, Cumhuriyetimizin ilanın 29 Ekim gecesine gelmesi acaba bir tesadüf müdür? 3 gün evvel veya 5 gün sonra da olabilirdi."
Mustafa Kemal Atatürk, Altan'a cevap olarak, "Mütarekenin ilk günlerini hatırlarsın. Dünyada tek başımızaydık fakat benim inandığım ideale benimle olanlar da bağlandılar. Mütareke 30 Ekim 1918'de imzalanmıştı. Vatan parçalanmış, istilaya uğramıştı.
Peki 30 ekim 1918'den, bizim İzmir'e girdiğimiz tarih olan 9 Eylül 1922'ye kadar kaç yıl geçti? 4 yıl!
5 yıla sığdırdığımız büyük inkılap, hangi milletin tarihinde var
29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'i ilan ettik. İşte 5 yıla sığdırdığımız büyük inkılap, bizim yaşadığımız şartlara dûçar olmuş, hangi milletin tarihinde vardır?
Mondros 30 Ekim'dir, Cumhuriyet 29 Ekim. İşte bu da bir milletin, mazlum bir milletin ahıdır.
Bütün dünya bunu görmüştür, daha da görecekleri vardır."
"Bu tarihten silinmek istenilen bir milletin öcü"
Atatürk bu konuşmalarının üzerine Fahrettin Paşa'ya baktı ve cümlelerine devam etti: "Deyiniz ki, 29 Ekim bu tarihten silinmek istenilen bir milletin öcüdür..." Kaynak: EnsonHaber
