Avrupa Birliği (AB) fonları ile Bitlis Katı Atık Birliği (Bİ-KA) bünyesinde kurulan ve yaklaşık 12 yıldır işletilen “Evsel Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi”nde 2022 yılında çöpten 10 bin megavat (MW) elektrik enerjisi üretildi.
Ülkeye katma değer oluşturmak, çevreyi korumak ve katı atığı enerjiye dönüştürmek için 2011 yılında Bitlis’te AB desteğiyle kurulan Evsel Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, Bitlis ve ilçeleri ile çevre illerin çöplerini depolayarak enerji üretimine katkı sağlıyor. Bİ-KA bünyesinde açılan tesise tır ve kamyonlarla getirilen alüminyum kutu, pet, plastik, kağıt, karton gibi evsel katı ve ambalaj atıklar hacimsel büyüklük ve cinslerine göre ayrılıp balyalanarak ekonomiye kazandırılırken, hastanelerden getirilen tıbbi atıklar ise buharlı makinelerde sterilize edilip mikrobundan arındırılarak çevrenin korunmasına yardımcı oluyor. Tesiste yaklaşık 12 milyon euroluk çevreci yatırım yapılarak, doğanın korunması ve geri dönüşüm sağlanması için hem istihdama hem de enerji üretimine katkı sağlanıyor. Tesiste 2011 yılından bugüne kadar yaklaşık 450 bin ton çöp depolanırken, çöplerin depolama sahasında oluşturduğu metan gazının elektrik enerjisine dönüştürülmesiyle saatte 1.2 MW kurulu güce sahip tesiste üretilen elektrik miktarı 50 bin hanenin yıllık elektrik enerji ihtiyacına denk geliyor.
Konuyla ilgili İHA muhabirine açıklamalarda bulunan Bitlis Katı Atık Birliği İşletme Müdürü Musa Tütün, hedeflerinin çevreyi koruyarak çöpten enerji üretimini arttırmak olduğunu söyleyerek, “Tesisimiz Avrupa Birliği katılım öncesi mali yardım programı çerçevesinde kurulan bir tesis. Belediyelere hizmet vermektedir. Bitlis il ve ilçe belediyelerimizin hepsi birliğimize üyedir. Tesisimiz entegre bir tesistir. Tesisimizde şu an için evsel katı atık düzenli depolama tesisi, tıbbi atık sterilizasyon tesisi, depo gazı enerji üretim santrali, suyu arıtma tesisi, geri dönüşüm ambalaj atığı, toplama ayırma tesisi bulunmaktadır. Proje bütçemiz yaklaşık 12 milyon euro ve 12 milyon euronun 9 milyon eurosu Avrupa Birliği tarafından hibe olarak verildi. 3 milyon euro ise üye belediyeler tarafından uzun vadeli olarak İller Bankası’na borçlanma yapıldı. Tesis ilk kurucu üyeliği olan Bitlis, Tatvan, Güroymak, Gölbaşı ve Günkırı belediyeleri tarafından kuruldu. Daha sonra Bitlis ilinde bulunan diğer ilçeler birliğimize üye olarak bu hizmetten faydalandı” dedi.
“2011 yılından bu yana yaklaşık 450 bin ton çöp depolandı”
Depolanan çöplerden saatlik 1.2 megavat elektrik enerjisi üretildiğini ifade eden Tütün, “2006 yılında projelendirdiğimiz bu tesisi 2011 yılında işletmeye aldık. İşletmeye aldığımız tesisimizde 2011 yılından bu yana yaklaşık 450 bin ton çöp depolanmakta. Depoladığımız çöpten de saatlik olarak 1.2 megavat elektrik enerjisi üretmekteyiz. Bitlis il ve ilçelerinde bulunan belediyelere hizmet vermekteyiz. Bunun yanı sıra düzenli depolama tesisini kurmayan Muş Belediyesine de şu an için hizmet vermekteyiz. Depolama tesisini kurana kadar aldığımız meclis kararıyla atıklarını tesisimizde depolamaktayız. Depoladığımız atıklardan oluşan sızıntı suları çevreye, doğaya zarar vermemesi için arıtıp doğaya bu şekilde deşarjını yapmaktayız” şeklinde konuştu.
“Yılda 65 bin ton evsel atık depolamaktayız”
60 bin metreküp kapasiteli tesiste yılda 65 bin ton evsel atık depolandığını belirten Tütün, “Tesisimizde bir adet membran biyoreaktör dediğimiz su arıtma tesisi bulunmaktadır. Burada da günlük 60 metreküp kapasiteli bir tesis bulunmaktadır. Bu tesisimizde de kirlilik yükü yüksek olan çöp suyunu arıtıp içme suyu standardına getirdikten sonra doğaya deşarj etmekteyiz. Bu tesiste yılda 65 bin ton evsel atık depolamaktayız. Birinci hücremizin ömrüne yaklaşık 2 yıl kaldı. İkinci yıldan sonra ilk hücremizi tamamen kapatıp, ikinci hücrenin taban sızdırmazlık sistemini yapıp işletmeye alacağız. Bunun yanında tesisimizde bir adet Depo Gazı Enerji Üretim Santrali bulunmakta. Depoladığımız atıklardan oluşan metan gazı bu tesisimize aktarılarak burada elektrik enerjisine dönüştürülmekte. Bu tesiste saatlik olarak 1.2 megavat elektrik enerjisi üretiyoruz. Başka bir tesisimiz olan tıbbi atık sterilizasyon tesisinde ise hastanelerden, sağlık kurumlarından ve sağlık üreticilerinden üretilen tıbbi atıklar taşınarak bu tesiste bertaraf edilmektedir. Bertaraf yöntemi buharlı sterilizasyon dediğimiz cihazlarda yapılmaktadır. Yüksek sıcaklıkta ve kızgın buhar elde edilerek atık üzerine verilmekte ve atık üzeri içerisindeki mikroorganizmalar arındırılarak zararsız hale getirilip evsel atık formuna dönüştürülmektedir. Evsel atık formuna dönüştürülen tıbbi atıklar yine evsel atık depolama tesisine gönderilerek burada depolanmaktadır” diye konuştu.
“Kağıt, karton, pet, plastik ve benzeri metal atıklar toplanılarak geri kazanım tesislerine gönderiliyor”
Her türlü çöpün tesislerde ayrıştırılarak farklı alanlardaki tesislere gönderildiğini söyleyen Tütün, “Tesisimizde yine ambalaj atığı toplama ayırma tesisi bulunmakta. Bu tesisimizde de Bitlis il ve ilçelerinde bulunan ticarethane, kamu kurumları, marketler ve benzeri üreticilerden ambalaj atıkları olan kağıt, karton, pet, plastik ve benzeri metal atıklar toplanılarak burada balya pres yapılarak geri kazanım tesislerine gönderilmektedir. Yıllık olarak 250 ton atık toplanarak ekonomiye kazandırılmaktadır. Tesisimiz entegre tesis dediğimiz birkaç tesisten oluşmaktadır. Burada bütün ünitelerde yaklaşık 55 personel çalışmaktadır” ifadelerini kullandı.
“Hedefimiz önümüzdeki yıllarda bir mekanik ayrıştırma tesisi kurmak”
Kurulması planlanan tesisler ile birçok alanda vatandaşların işini kolaylaştıracaklarını dile getiren Tütün, “Çöplerin gelip direk dökülüp ayrıştırıldığı, daha sonra balya pres yapıldığı bir tesis ve mekanik ayrıştırma tesisinin yanında bir kompost tesisi yapmayı planlıyoruz. Kompost tesisinde de evsel atıklar ayrıştırıldıktan sonra kalan organik kısım, organik atık çürümeye tabi olan bir atık. Bu atığı kompostla birlikte gübreye dönüştüreceğimiz bir tesis kuruyoruz. Bu tesiste ürettiğimiz gübreleri tarımsal alanda kullanacağız” dedi.
