Türkiye’de su, tüm dünyada olduğu gibi en çok tarım sektöründe harcandığını ifade eden DSİ Genel Müdürü Mehmet Akif Balta, “Ülkemizde günümüz teknik ve ekonomik şartları çerçevesinde, çeşitli maksatlara yönelik olarak yıllık tüketilebilecek su potansiyeli 112 milyar metreküp olup, bu miktarın yıllık 57 milyar metreküplük kısmı kullanılmaktadır. 57 milyar metreküp suyun %77’lik kısmı ise tarım sektöründe harcanmaktadır” dedi.
Balta, DSİ’nin bu gerçekten yola çıkarak özellikle 2000’li yılların başından itibaren sulamada büyük oranda tasarruf sağlayan modern sulama sistemlerine geçişi hızlandırdığını kaydederek, “2002 yılında ülkemizde %6 seviyesinde olan basınçlı-borulu sulama sistemlerinin oranı günümüz itibariyle %35 seviyesine yükseltilmiştir. Bu oran inşaatı devam eden sulama projelerinde %95 seviyesindedir. Öte yandan mevcut iptidai sulama sistemleri de hayata geçirilen yenileme ve rehabilitasyon projeleri ile modernize edilmektedir.
Klasik sulama sistemlerinde 8 hektar sulama alanına saniyede ortalama 30 litre su verilirken modern sulama yöntemlerinden yağmurlama ve damlama sulamada 8 hektara saniyede ortalama 10 litre su verilmektedir. Böylelikle 2/3 oranında su tasarrufu sağlanmaktadır.” siye konuştu.
Sulamada otomasyon çalışmaları
Tarlalarda su tüketimini düşürerek israfı önleyen, bitkilerin sağlıklı büyümesini sağlayan ve tarımsal üretim verimliliğini artıran sulama otomasyonu çalışmalarına DSİ tarafından 2016 yılından itibaren başlandığının altını çizen Genel Müdür Mehmet Akif Balta, “Yapay zekâ destekli otomasyon çalışmaları kapsamında; toprak nem sensörleri, hava durumu istasyonları ve bitki ölçüm cihazları gibi sensörler sayesinde tarım arazilerindeki nem düzeyi, hava koşulları ve bitkilerin durumu gibi önemli veriler toplanmakta, elde edilen veriler bulut tabanlı platformlarda işlenerek çiftçilere gerçek zamanlı sulama imkânı sunmaktadır. Böylece çiftçiler bitkilerin sulama gereksinimlerine ilişkin daha hassas bilgileri elde etmekte ve su kaynaklarını israf etmeden verimli bir şekilde kullanabilmektedir.
Sulama otomasyonu çalışmaları kapsamında Çay- Selevir (410 ha) ve Çobanlar- Seyitler (250 ha) sulamaları otomasyon sistemleri ile birlikte işletmeye alınmıştır.
Tarımsal suyun verimli kullanımı ile ilgili olarak; Türkiye’de su tasarrufu için yapısal tedbir çalışmaları kapsamında kapalı sistem sulama alanlarında ön yüklemeli sayaç kurulumu, hacim esaslı ücretlendirmenin yaygınlaştırılması, sulama otomasyonu uygulamaları vb. çalışmalar yürütülmektedir.
Bu kapsamda DSİ tarafından inşa edilerek işletmeye alınan; 3 bin 333 hektarlık İmamoğlu Sulaması, 250 hektarlık Seyitler Sulaması, 319 hektarlık Bayırköy Sulaması ve 191 hektarlık Hasanbeyler Sulamalarında sulama otomasyonu projeleri uygulamaya alınmıştır. Ayrıca 58 bin 832 adet sayaç, sulama otomasyonunu desteklemek için fiilen kullanılmaktadır.” dedi.
Atıksu Arıtımı ve Geri Kazanım
DSİ 2011 yılında 6200 sayılı Kuruluş Kanununa eklenen “kullanılmış suları tekrar kazanmak maksadıyla gerekli tesisleri yapmak veya yaptırmak” hükmü ile atıksu alandaki çalışmalarına hız vermiştir. Bu çerçevede hizmete alınan 24 adet evsel atıksu artıma tesisi ile günlük 322 milyon metreküp atıksu arıtılarak tarımsal sulamada kullanılabilecek kalitede hizmete sunulmaktadır.
Arıtılmadan tabiata deşarj edildiğinde suyumuzu, toprağımızı ve tabiatı kirleten atıksular, atıksu arıtma tesislerimiz sayesinde su arzını artıran bir kaynağa dönüşmektedir. Bu uygulamanın en yakın ve güzel örneği 14 Mart 2024 tarihinde Tarım ve Orman Bakanımız İbrahim Yumaklı’nın katılımlarıyla hizmete alınan Afyonkarahisar Evsel Atıksu Arıtma Tesisi Sulaması’dır. Ülkemizin bu alandaki en büyük projesi olan bu tesiste arıtılan günlük 44 bin metreküp su ile 9 bin 50 dekar arazi sulanmaktadır.
DSİ Genel Müdürü Mehmet Akif Balta, “Su tasarrufu konusunda ise yaptığı açıklamada Tarım ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve diğer kurum ve kuruluşlar tarafından hayata geçirilen su tasarrufuna yönelik tedbirler, vatandaşlarımızın katılımı olmadan bir yönüyle eksik kalmaktadır. Vatandaşlarımız herkes tarafından bilinen; damlatan muslukların onarılması ya da duşta geçirilen sürenin kısaltılması gibi basit ve etkili yöntemlerin dışında aşağıdaki yöntemlerle de önemli miktarda suyun israf edilmesini engelleyebilir.
Gıda Tasarrufu
Küresel olarak tarımsal ürünler 1/3 oranında israf edilmekte ve çöpe atılmaktadır. Gıda israfını azaltmak, küresel olarak suyun en çok tüketildiği tarım sektöründe talebi azaltarak su kaynaklarımızın korunmasına yardımcı olacaktır.
Elektrik Tasarrufu
Tarım sektörü gibi enerji sektörü de suya bağımlıdır. Elektrik üretimi %90 oranında su yoğundur. Kullanılmayan elektrikli cihazların ve ışıkların kapatılması elektrik tasarrufunun yanında su israfının da önüne geçecektir.” dedi.
Su kaynaklarımızı kirletmeyelim
Genel Müdür Mehmet Akif Balta, “Suyu ölçülü ve israf etmeden kullanarak tasarruf sağlayabileceğimiz gibi kaynaklarımızın kirlenmesine mani olarak da aynı sonuca ulaşabiliriz. Evsel atık yağları, son tüketim tarihi geçmiş ilaçları ve kimyasal maddeleri lavabo/tuvaletlere dökmeyerek su kaynaklarımızın korunmasına destek olabiliriz.
Yaşam kaynağımız olan su aynı zamanda her türlü mal ve hizmet üretim sürecinin değişmez girdisi konumunda bulunmaktadır. Bu çerçevede tükettiğimiz her ürün değişen miktarlarda su içermektedir. Örneğin bir kot pantolon üretmek için 10 bin litre su harcanmaktadır. Dolayısıyla hayatın her alanında yapacağımız tasarrufla su kaynaklarımızı korumuş oluruz.
Ağaç Dikelim
Diktiğimiz ağaçlar sayesinde; küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkileri azalacak, daha fazla ve daha temiz suyumuz olacak, taşkın ve sel felaketlerine maruz kalma olasılığımız düşecektir.” şeklinde konuştu.
